De vreugde van het schilderen
De
schilderijen van de eigenzinnige kunstschilder Reinier Lucassen nodigen uit tot
kijken en nadenken en zitten vol ironie. In zijn recente collages verwerkte hij
vondsten van de rommelmarkt.
Het
werk van kunstschilder Reinier Lucassen (Amsterdam, 1939) is nooit wat het op
het
eerste gezicht lijkt. Ook de titel van zijn tentoonstelling in het Kunstmuseum: ‘Lucassen- de gelukkige schilder’, zet ons op het verkeerde been. Het is een knipoog naar een gevleugelde uitspraak van de populaire Amerikaanse kunstschilder Bob Ross die in zijn televisieprogramma ‘The Joy of Painting’ keer op keer liet zien hoe iedereen in staat is om in een paar uur een ‘echt kunstwerk’ te maken. Humor is een vast onderdeel in het werk van Lucassen.
eerste gezicht lijkt. Ook de titel van zijn tentoonstelling in het Kunstmuseum: ‘Lucassen- de gelukkige schilder’, zet ons op het verkeerde been. Het is een knipoog naar een gevleugelde uitspraak van de populaire Amerikaanse kunstschilder Bob Ross die in zijn televisieprogramma ‘The Joy of Painting’ keer op keer liet zien hoe iedereen in staat is om in een paar uur een ‘echt kunstwerk’ te maken. Humor is een vast onderdeel in het werk van Lucassen.
Zijn
schilderijen uit de jaren zestig en zeventig vielen onder de stroming de Nieuwe
Figuratie. Het schilderen van herkenbare beelden was in die tijd bij een grote
groep ‘not done’, er hing veel abstract werk in de grote musea. De eigenzinnige
Lucassen maakte figuratief werk, waar hij ook abstracte elementen in opnam. Hij
wordt wel gezien als een van de eerste Europese popart kunstenaars. In zijn felgekleurde schilderijen
ontbrak het traditionele perspectief, figuren en objecten werden afgebeeld als
silhouetten. Hier en daar nam hij elementen uit de populaire cultuur in zijn
werk op, zoals stripfiguren, fastfood, pin-ups en films, maar de
Amerikaanse popart van Roy Lichtenstein en Andy Warhol vond hij te veel op de
toeschouwer gericht en inhoudsloos. Later verwerkte hij ook details van iconische voorbeelden uit de
kunstgeschiedenis in zijn schilderijen, zoals werk van Max Ernst en René Magritte.
In
1984 ontdekte Lucassen de niet-westerse primitieve kunst. Het formaat van zijn
schilderijen werd kleiner en de kleuren werden somberder. Abstracte vormen, letters
en cijfers gingen een steeds belangrijkere rol spelen. De laatste twintig jaar is
hij op zoek geweest naar de grens tussen kunst en kitsch.
Randje Mondriaan
Het
Kunstmuseum heeft een paar werken van Lucassen in bezit waaronder het
intrigerende werk ‘Zelfportret als vampier’ uit 1973. Het is een uitzicht
vanuit een kamer met een wastafel aan de muur. De jonge vrouw met zonnehoed die
buiten staat, rekt zich uit en waant zich onbespied. Aan de rand van het
schilderij is binnenskamers nog juist het profiel te zien van een geheimzinnige
toeschouwer met vuurrode lippen. De titel geeft een heel andere betekenis aan
het beeld dan op het eerste gezicht lijkt.
Een
aanleiding tot het maken van deze tentoonstelling was de recente schenking van het
werk ‘Romantisch landschap met palmboom’ uit 1965. Ook deze titel is ironisch
bedoeld. Bij de woorden ‘romantisch landschap’ komen onwillekeurig de negentiende-eeuwse
schilderijen van de Duitser Caspar Friedrich uit de periode van de romantiek naar
boven. Friedrich schilderde eenzame figuren in overdonderende landschappen met
dreigende wolken en krakende ijsschotsen. Het melodrama druipt er vanaf.
Bij Lucassen niets van dat alles. Hij schilderde een platte palmboom op een
knalgeel vlak, een miezerig ondergaand zonnetje en voor wie het wil zien: een
randje Mondriaan aan de zijkant.
Rommelmarkt
De
laatste collages en tekeningen van Lucassen hebben als drager ook wel oude
schilderijtjes of dienbladen, gevonden op de rommelmarkt. Hij noemt zijn werk ‘assemblages’
en ‘modificaties’, die gemaakt zijn met knopen, poppetjes, plastic vogeltjes,
buttons en vooral veel speelgoedletters. Hier en daar is zelfs een
christusbeeldje te zien of een elektriciteitsstekker, waarvan de pinnen in het
hoofd van een figuur lijken te verdwijnen. De ongewone combinaties geven een
andere betekenis aan het bestaande materiaal.
Het
werk van Lucassen is niet chronologisch opgehangen en er is, behalve de titel, niet
veel uitleg over de inhoud. Zijn recente collages worden afgewisseld met de grote
en heldergekleurde schilderijen uit de jaren zestig en zeventig. Deze manier
van tentoonstellen geeft een verassend beeld van zijn oeuvre en dwingt de
kijker om steeds over te schakelen en te blijven nadenken over wat hij ziet. Het
werk neemt je mee in de gedachtewereld van de schilder en vraagt om goed te kijken
en te vergelijken. De boodschap moet langzaam doordringen.
‘Lucassen - de gelukkige schilder’ in het Kunstmuseum tot en met 7 juni 2020. Meer informatie www.kunstmuseum.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat hier uw reactie achter.