Zomerse
exposities uit Toscane
Artikel Den Haag Centraal van 24 juni 2021
Drie Italiaanse beeldhouwers exposeren tegelijkertijd met de tentoonstellingen ‘Façade’ en ‘Gedreven door beeldhouwkunst’ in museum Beelden aan Zee.
Monumentale
beeldhouwkunst uit Toscane staat op dit moment centraal in museum Beelden aan
Zee (BAZ), dat na lange tijd de deuren weer voor publiek opende. De
tentoonstelling ‘Façade’ van de Pools-Italiaanse beeldhouwer Igor Mitoraj (1944-2014)
is de grote publiekstrekker. Het echtpaar Pietro Cascella (1921-2008) en
Cordelia von den Steinen (1941) exposeert met de tentoonstelling ‘Gedreven door
beeldhouwkunst’.
Het
werk van Mitoraj is voor veel Hagenaars iconisch. Sinds de opening van BAZ in
1994 staat zijn beeld ‘Light of the Moon’ bovenop een duintop te midden van
wuivend helmgras, een fragment van een gezicht dat weemoedig en met nietsziende
ogen over de boulevard staart. Het beeld is inmiddels het ‘gezicht’ van het
museum geworden.
Igor
Mitoraj werd wereldberoemd met zijn monumentale sculpturen van menselijke
figuren of fragmenten daarvan. Melancholie en sensualiteit zijn begrippen die onvermijdelijk
opkomen bij het bekijken van zijn werk. In het midden van de
tentoonstellingsruime is het enorme werk Hermanos (Broeders) de blikvanger. Twee
bronzen koppen, wang aan wang en met gesloten ogen, lijken in diepe slaap verzonken.
Hun dromen moeten zoet zijn, want de uitdrukking van de gezichten is ontspannen
en sereen. De broers lijken diep gelukkig en net als in ‘Light of the Moon’
zijn ze zich nauwelijks bewust van de wereld om hen heen.
Fellini
Mitoraj
werd geïnspireerd door de klassieke oudheid. Zijn figuren hebben de proporties
en gelaatstrekken van de ideale man of vrouw zoals deze op het hoogtepunt van
de Griekse beeldhouwkunst uitgebeeld werden, zonder specifieke kenmerken van
een bepaald persoon en zonder het pathos van de hellenistische periode daarna. Dat
wil niet zeggen dat de beelden geen verhaal vertellen. Door toevoeging van objecten
of lichaamsdelen is vervreemding ontstaan, het werk wordt daarom wel
surrealistisch of magisch realistisch genoemd. Soms zijn de hoofden met doeken
omwikkeld, een andere keer zitten er kleine vierkante openingen in het lichaam,
als kijkvensters naar de ziel. Hier en daar is ook een vleugel op de rug
aangebracht, vaak één in plaats van twee. ‘Iniziazione’ is een man uit wit
marmer gehakt, die een pin in het eigen lichaam drijft. Aan zijn arm hangt een
schild met een afgehakte menselijke voet erop, achter hem ligt een in doeken
gewikkeld hoofd. In zijn borst zit een kijkgat. De uitdrukking op het gezicht
is die van een engel.
Overal
zijn verwijzingen naar de Griekse mythologie, maar ook eigentijdse invloeden
spelen een rol. Mitoraj was diep onder de indruk van de film ‘Satyricon’ en
werd later bevriend met regisseur Fellini.
De tentoonstelling ‘Façade’ is neergezet als een esthetische installatie en zou een zintuigelijke ervaring moeten zijn. Om dit nog eens extra te benadrukken zijn stilistische adviezen voor de inrichting ingewonnen bij couturier en beeldend kunstenaar Mart Visser. Hij bedacht de hangende doorzichtig blauwe ‘etalageruiten’ die de tentoonstellingsruimte in verschillende zones verdelen en voor een subtiel kleurenspel zorgen. Esoterische muziek zweeft door de ruimte, samen met een speciaal ontwikkelde geur, die de toeschouwer in hoger sferen moet brengen. Een frisse geur die aan Italiaanse citroenbomen herinnert. Het aroma is waarschijnlijk niet helemaal toevallig gekozen. Mitoraj woonde en werkte lange tijd in Pietrasanta, vlakbij de marmergroeven van Carrara, waar beeldhouwers al eeuwenlang het glinsterende witte marmer vandaan halen, het mooiste marmer ter wereld wordt wel gezegd.
Afwasborstel
De
twee andere beeldhouwers die tegelijkertijd in BAZ exposeren met hun
tentoonstelling ‘Gedreven door beeldhouwkunst’ woonden jarenlang in een
Middeleeuws kasteel in Toscane. Nog steeds zijn daar maquettes van werk voor de
openbare ruimte van Pietro Cascella te vinden. Een aantal daarvan staat nu in het
museum.
Cordelia von den Steinen werkt in keramiek. Met veel humor laat ze de grote en kleine dingen uit het dagelijkse leven zien. Ze maakte een afgebakende ruimte, waar je door een opening naar binnen kunt. De muren zijn gebouwd met tegels van keramiek, waarop huishoudelijke voorwerpen ‘meegebakken’ werden. Een hanger met een gebreide sjaal, een sleutel, een afwasborstel met een sponsje. En dat alles in de zomerse terracottakleuren van gebakken klei.
Igor
Mitoraj, ‘Facade’ en Pietro Cascella en Cordelia von den Steinen, ‘Gedreven
door beeldhouwkunst’ t/m zondag 12 september, museum Beelden aan Zee. Meer
informatie www.beeldenaanzee.nl