Een bad van kleuren

 Artikel in Den Haag Centraal november 2021

Boukje Schweigman en Cocky Eek presenteren  de ruimtelijke installatie ‘Spectrum’ in Amare, het slotstuk van een drieluik. Het is een voorstelling, waar de bezoeker ter plekke ondergedompeld wordt in een wereld van kleur. 

Het Utrechtse gezelschap Schweigman&, onder leiding van theatermaker Boukje Schweigman en in samenwerking met vormgever Cocky Eek, belooft met de voorstelling ‘Spectrum’ een ervaring die de toeschouwer kleur laat ‘beleven’. In december en januari  presenteren Amare en Todays Art samen deze bijzondere installatie van Schweigman&. “Als bezoeker val je de duisternis in, om te ontwaken in een eindeloos kleurenspectrum. Wat ik wil bereiken is dat de kleuren echt fysiek binnenkomen. Niet dat je er alleen naar kijkt, maar dat je er volledig in wordt opgenomen.” zegt Schweigman.

“Dat is namelijk wat mij fascineert, als je echt baadt in kleur kun je jezelf erin verliezen. Je kunt er volledig in verdwijnen. We creëren geen wonderen, maar openen de zintuigen voor de wonderen die er al zijn.”

Wat er precies gebeurt in de voorstelling vertelt ze niet. De bedoeling is dat de toeschouwer zich overgeeft. “Je moet het wel durven, want de vloer wordt letterlijk onder je vandaan getrokken,” wil ze nog kwijt.

De bezoekers moeten het schouwspel over zich heen laten komen. Vanaf hun eigen plek, hebben ze geen contact met de anderen. Het is mooi meegenomen dat de voorstelling perfect geschikt is voor coranatijd. ‘Spectrum’ is na ‘Blaas’ en ‘Curve’ de laatste van een drieluik. Bij ‘Blaas’ kruip je door een opblaasbare luchtbol, bij ‘Curve’ kom je in een spiralende tunnel terecht.

 

Turell

Ook twee Hagenaars werken mee aan deze voorstelling, Lichtkunstenaar Matthijs Munnik creëert met zijn werk zintuiglijke ervaringen van fenomenen, die normaal buiten de waarneming vallen. De componist Yannis Kyriakides combineert conventionele muziekinstrumenten met elektronische geluiden en digitale media en laat zijn composities een ruimtelijke ervaring worden.

Kunstenaars zijn altijd al intensief met kleur bezig geweest en niet alleen met het mengen van verf of de weergave van de kleuren op het doek. Hoe beleef je kleur? Kleur kan emoties oproepen, het is bekend dat blauw een koele, rustgevende uitstraling heeft, rood kan agressie naar boven halen. Sta je voor een schilderij van Mark Rothko dan voel je hoe je zijn wereld ingezogen wordt. De kleurvelden, opgebouwd uit verflagen, zijn van een enorme intensiteit en kunnen toeschouwers volledig van de wijs brengen, niet zelden barsten de mensen in huilen uit.

Het werk van kunstenaar James Turell is een van de inspiratiebronnen van Schweigman& geweest. Zijn werk het ‘Hemels Gewelf’ is in Kijkduin te zien. Het is een kunstwerk dat Turell als landscape art in 1996 maakte. In een grote kom van gras kun je liggend op je rug naar de lucht kijken. Op die plek in de duinen is het licht bijna tastbaar aanwezig. Turell deed ooit de uitspraak: ‘Ik ben een lichtkunstenaar, maar anders dan licht te schilderen of te fotograferen, wil ik het zelf zíjn.’  Schweigman& wil datzelfde bereiken met kleur. Tijdens de voorstelling ‘Spectrum’ word je letterlijk in een bad van kleuren opgenomen. Je kunt de lichtinstallatie drie keer per dag komen ervaren in de Amare Studio. De installatie is zonder performers en per tijdslot worden maximaal veertien personen toegelaten in de zaal.

 

Schweigman& met ‘Spectrum’, van donderdag16 december t/m zondag 2 januari in Amare. De voorstelling is niet geschikt voor personen die slecht ter been zijn, of ernstige rug- en nekklachten, tinnitus of ernstige evenwichtsproblemen hebben. Meer informatie www.schweigman.org en www.amare.nl

Landschappen van weefsels en draden

Artikel in Den Haag Centraal van 16 december 2022

Sina Dyks studeerde dit jaar af aan de Haagse kunstacademie en viel internationaal op met haar uitzonderlijke talent voor het maken van veelkleurige stoffen.

Pulchri Studio geeft jong en veelbelovend talent in de kunst de gelegenheid om zich op de kaart te zetten. Elk jaar worden enkele geselecteerde afstudeerders van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) uitgenodigd om een jaar lang gratis lid te worden van de kunstenaarsvereniging en een expositie van hun eindexamenwerk in een van de galerieruimtes te organiseren. Sina Dyks (26) is ditmaal een van de gelukkigen, ‘Stimuli Wiring System’ is de titel van haar expositie.

In 2021 studeerde Sina Dyks af aan de afdeling Textiel & Mode van de KABK, ook was haar werk in oktober te bekijken tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Ze won dit jaar de Arts Thread Global Design Award, een internationaal initiatief online, dat wordt ondersteund door modehuis Gucci en dat is opgezet nadat de eindejaarstentoonstellingen van veel academies op grote schaal werden geannuleerd.

Dyks maakt weelderige stoffen, die ze midden in de galerieruimte aan latten heeft opgehangen, ze zijn aan beide kanten te bekijken. Het heeft iets van een avontuurlijke reis om je ogen over haar werk te laten dwalen. Prachtige structuren, draadjes en kleurige motieven buitelen over en door elkaar heen en zijn op elke plek weer anders. De losse draden en golvende stof creëren diepte en schaduw. Ze gebruikt verschillende materialen door elkaar, zoals ruwe wollen draden naast glanzende weefsels en borduursels. Wat vooral opvalt, is het uitgelezen smaakgevoel waarmee kleuren en structuren samengevoegd zijn.

 

Prikkels

De stoffen zijn geproduceerd in samenwerking met het textielmuseum in Tilburg, waar Dyks tijdens het laatste jaar van haar opleiding stage liep. Daar is ze vervolgens weer handmatig doorheen gaan weven. “Ik heb onderzoek gedaan naar de prikkels die onze hersenen beïnvloeden, ik heb ook afbeeldingen van de registraties daarvan bekeken, daar zijn onder meer deze patronen en kleuren uit voortgekomen,” zegt ze. “Onze zintuigen bepalen hoe we de wereld om ons heen waarnemen en hoe we de wereld zien. Cultuur, genen en opvoeding hebben daar ook invloed op. Externe stimuli zijn als de bits en bytes die een computer omzet in logische samengestelde eenheden. Ik denk eigenlijk dat het is als weven, waarbij eenzelfde soort systeem wordt gebruikt als bij de kettingdraden en inslag. Alles bij elkaar vormt dat een geweven stof.”

Voor 80 procent gebruikt Sina Dyks garens van gerecycled plastic, de garens die ze er met de hand doorheen weeft, zijn zelfgemaakt door middel van twijnen op het spinnenwiel. Ze heeft zelf een programma ontworpen voor het weefgetouw, met stoom haalt ze op specifieke plekken het garen naar voren en transformeert ze het geweven vlak tot driedimensionale landschappen.
“Ik ben altijd geïntrigeerd geweest door de veelheid aan kleuren en materialen. Ik werk vanuit wat ik zie en mijn intuïtieve gevoel is wat mij leidt. Ik wil alle schoonheid en rijkdom laten zien die de wereld biedt.”

Sina Dyks met ‘Stimuli Wiring System’ in Pulchri Studio t/m donderdag 23 december. Meer informatie www.pulchristudio.nl

 

 

 

Coronakunst van vaccinatieafval

 Artikel in Den Haag Centraal van 20 januari 2022

Met doppen van flesjes met het coronavaccin maakt tandarts en kunstenaar Dick Keulemans levensgrote QR-codes, die echt werken.

Soms is het moeilijk kiezen als je zoveel verschillende talenten hebt, maar Dick Keulemans (1959) heeft daar geen last van, hij doet gewoon alles tegelijk. Officieel is Keulemans tandarts, hij werkt twee dagen per week in zijn tandartsenpraktijk aan de Laan van Meerdervoort. Daarnaast studeerde hij in 2001 af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. In 2011 haalde hij de halve finale van het Nederlands Kampioenschap Poetry Slam en besloot hij naar de Paul van Vliet Academie voor cabaret en kleinkunst te gaan. En passant volgde hij ook nog een studie scenarioschrijven en dreef hij acht jaar lang een restaurant in de Mallemolen met de naam Watertanden. Even verderop organiseerde hij theatervoorstellingen in zijn pakhuiswoning.

“Als ik iets zie dat wordt afgedankt, dan wil ik er iets van maken,” zegt hij. “Ik ben een soort ongeleid projectiel. Poëzie voordragen vind ik ook heel leuk, omdat je direct feedback krijgt, net als bij cabaretvoorstellingen. Ik was als kind pathologisch verlegen en ik ben er nog steeds slecht in om mijn eigen werk aan te prijzen, maar nu denk ik toch dat de tijd daarvoor rijp is. Met mijn huidige werk reageer ik op wat er op dit moment in de samenleving gebeurt.”

 

Kikker

Het huis annex atelier van Keulemans ademt kunst. De wanden zijn bedekt met werk van zijn hand, zoals collages en schilderijen met ludieke of indringende teksten. Oude keukenkastjes zijn omgebouwd tot kunstobjecten. Ergens zit een gat in de vloer met glas eroverheen, daarin ligt een kikker op een stapel afgedankte dopjes van flesjes waarin het Pfizervaccin zat. Keulemans is al een jaar vrijwilliger op een priklocatie. “De kikker is het symbool van nieuw leven,” zegt hij. Tijdens onze rondgang door zijn huis duikt de kikker steeds weer op, zoals bijvoorbeeld op een aantal schitterende grote werken die op de eerste verdieping hangen. De figuren die hij daarvoor gebruikte, schilderde hij ooit voor zijn afstuderen aan de kunstacademie. “Het geheel bestond toen uit een weergave van de Klaagmuur met daarvoor de paus, een Jood, een Palestijn en een tennismeisje, met het idee: als dit kan, dan zijn de wereldproblemen opgelost. Ik heb de figuren er uitgeknipt en hergebruikt, de achtergrond bestaat nu uit frisdranketiketten, die ik in de tijd dat ik het restaurant had, van lege flesjes afweekte.”

 

QR-code

Al direct bij het begin van de coronacrisis bood Keulemans zich aan als ‘prikker’. Het viel hem op dat de flesjes waar het vaccin uitgehaald werd, helder gekleurde dopjes hadden. Blauw voor Janssen, rood voor Moderna en paars voor Pfizer. Omdat hij al eerder kunst met doppen maakte, waren die dopjes een grote verleiding voor hem. “Al het afval op de priklocatie werd weggegooid, omdat er geen misbruik van gemaakt mocht worden, maar ik stak ze stiekem in mijn zak, waarbij ik onvermijdelijk een keer betrapt werd. Dat is het einde van mijn prikcarrière, dacht ik nog, maar ik kreeg van degene die verantwoordelijk was voor de locatie, een aantal vuilniszakken met doppen mee en daar ging ik mee aan de slag.”

Keulemans begon met het maken van kleinere ‘coronawerken’, maar ze werden steeds groter. Hij maakt nu QR-codes met de gekleurde doppen, die ook echt werken. Als je ze scant, zie je zijn initialen en zijn geboortemaand verschijnen.

In de CoronaCheck-app op je mobiel zie je onder de code altijd een randje met bewegende figuurtjes die allemaal een attribuut bij zich hebben. Een reden voor Keulemans om dat in zijn atelier na te bouwen. Er staat een koffer onder de blauwe Janssen en een goudkleurige fiets onder de paarse Pfizer. Uit de koffer puilen verfrommelde mondkapjes.

 

Dick Keulemans, voor contact of atelierbezoek www.corona-art.nl

 

 

Diorama met muren, pleinen en grimmige stiltes

Artikel in Den Haag Centraal van 15 januari 2022

Mark van Overeem is gefascineerd door muren die je kunnen beschermen, maar tegelijkertijd ook isoleren. Achter de ramen van straatgalerie De Spelonk maakte hij een installatie, als in een kijkdoos.

 

Achter de blinde muren van Haagse musea bevindt zich een schat aan kunst, maar we kunnen er nog steeds niet bij. Voor de echte kunstliefhebber is het een moeilijke tijd, maar voor wie goed zoekt, is er toch nog wel iets te vinden. Straatgalerie De Spelonk biedt met de tentoonstelling ‘Façade Façade’ van de Haagse kunstenaar Mark van Overeem (1970) een kunstbeleving die geheel coronaproof is. De installatie is door de ramen te zien, zij het alleen als het licht aan is: ’s morgens vroeg en vanaf het invallen van de schemering.

Vanaf de stoep kun je door de ramen van het pand naar binnen kijken, waar lampen in een regelmatig ritme aan en uit knipperen. Het trekt aandacht, voorbijgangers blijven stilstaan. Er is een zekere concentratie nodig om de details van het werk goed te kunnen zien, want zodra je blik ergens op gefocust is, gaat het licht alweer uit. Je krijgt het beeld nooit duidelijk op je netvlies en dat schept een zekere spanning. Wat ligt er op de grond van de gesuggereerde vlaktes achter de ramen? Je weet het niet precies.

 

Trompe-l’oeil

Sinds september 2020 gebruiken kunstverzamelaars Bart Dirks (journalist van de Volkskrant) en Roeland Merks (hoogleraar mathematische biologie) een deel van hun woonhuis aan de Valkenboslaan als kunstruimte. De installatie van Van Overeem wordt door de galeriehouders een ‘site specific diorama’ genoemd, het is alsof je een blik in een kijkdoos werpt. Je ziet terreinen die door muren omzoomd worden, ze zijn in een sterk en onmogelijk perspectief afgebeeld, als een trompe-l’oeil, een optische illusie. De beelden doen denken aan het permanente toneeldecor van het oudste renaissancetheater van Europa, dat in het Italiaanse Vicenza staat. Teatro Olimpico werd daar neergezet door de architect Palladio, het decor is van zijn leerling Vincenzo Scamozzi. Oneindig lange straten lijken in een punt aan de horizon te verdwijnen, in werkelijkheid zijn de straten maar enkele meters lang. Ook in de installatie van Van Overeem lopen de zijlijnen van zijn terreinen scherp omhoog, zijn horizon ligt verborgen achter hoge muren.

Mark van Overeem is gefascineerd door terreinen en muren. Muren die kunnen beschermen maar die ons net zo goed kunnen isoleren van de buitenwereld. Vaak zijn het door de mens aangebrachte grenzen, zoals bijvoorbeeld een afscheidingsmuur. Maar waarom bouwen we steeds meer beveiligingshekken, afscheidingsmuren en andere barrières? Zijn we bang, of onverschillig? Wie proberen we eigenlijk tegen te houden: de ander, of onszelf? Dat zijn vragen die hij de toeschouwer voorlegt.

 

Prikkeldraad

De foto’s voor ‘Façade Façade’ maakte Van Overeem bij de muur die de Westelijke Jordaanoever scheidt van Israël en bij de Jungle van Calais, het Franse vluchtelingenkamp dat enkele jaren geleden ontruimd werd. Zijn installatie toont de verlaten terreinen en het verval ervan, met achter het linker raam de muren van de Israëlisch-Palestijnse grens en rechts die van Calais. Alles is grijs en stoffig en weerspiegelt een grimmige sfeer. Bovenaan de muren is prikkeldraad aangebracht. Op de daken van de gebouwen erachter, zijn vormen te zien die op wapens lijken, hier en daar staat nog een verdwaalde boom. Langs het beton groeien wat grassprieten, die altijd en overal weer opkomen waar nog een randje aarde te vinden is, als de hoop op een nieuw en beter leven. Ergens staat een deel van een zuil, er ligt ondefinieerbare rommel op de brokkelige grond.

Zodra het licht dooft, zie je alleen nog jezelf, weerspiegeld in de ruit. Zo blijft de kijker van ‘Façade Façade’ toch een buitenstaander.

 

Mark van Overeem, ‘Façade Façade’ t/m dinsdag 1 maart. Straatgalerie De Spelonk, Valkenboslaan 74. Meer informatie www.de spelonk.nl