Bionische mens in keramiek en beton

Artikel Den Haag Centraal van 23 juli 2020

Kunstenaar Jacob van der Beugel exposeert in museum Beelden aan Zee met werk dat een wetenschappelijke achtergrond heeft. Hij is ook verantwoordelijk voor ‘The DNA Room’ in Paleis Huis ten Bosch.

Af en toe kom je in de wereld van kunst en cultuur iets tegen waar je letterlijk en figuurlijk bij stil blijft staan. Dit is het geval met het werk van Jacob van der Beugel (1978) dat een diepe indruk achterlaat. Er gebeurt iets met je als je de moeite neemt om je erin te verdiepen. Je kunt het onmogelijk op een foto bekijken, je moet het beleven.

In museum Beelden aan Zee legt de kunstenaar de laatste hand aan het inrichten van zijn tentoonstelling ‘A Mutating Story’. Van der Beugel is een vriendelijke man met een bedachtzame uitstraling. Hij werd geboren in Londen uit Nederlandse ouders, studeerde kunstgeschiedenis aan de York University en zijn studio staat in Devon. Hij won diverse prijzen over de hele wereld, in Nederland is hij vooral bekend geworden met zijn werk ‘The DNA Room’ (2019) in Paleis Huis ten Bosch. Hij bekleedde de wanden van een kamer met een installatie die bestaat uit 60.000 keramische steentjes in verschillende oranjetinten. Het ritme van de steentjes - de manier waarop ze uit de wand komen - geeft fragmenten weer van het DNA van koning Willem-Alexander, koningin Máxima en kroonprinses Amalia. Het is eigenlijk een moderne benadering van een statieportret. Van der Beugel werkte voor deze installatie samen met geneticus Hans Clebers.

Op de tentoonstelling komen drie panelen te hangen met geheugen-DNA’s zoals in Paleis Huis ten Bosch. “Ik laat hiermee eigenlijk zien dat hoe meer je wilt focussen op wat een herinnering eigenlijk is, hoe meer je dat kwijtraakt. Dat zijn de witte steentjes. Een herinnering is meer dan biologisch en neurologisch en bestaat alleen omdat dat je hem naar de toekomst brengt. Een herinnering is toekomst, verleden en heden tegelijk,” verklaart Van der Beugel.

Menselijke cel

Jacob van der Beugel begon als pottenbakker en werkte samen met de bekende keramist Edmund de Waal. Later ging de wetenschap een steeds grotere rol in zijn werk spelen, hij wil kunst en wetenschap combineren.

In ‘A Mutating Story’ staan vier monumentale rechthoekige panelen centraal. De panelen zijn met de hand gemaakt en bestaan uit gewapend beton met daarin keramische elementen verwerkt. Elk stukje keramiek stelt een menselijke cel voor.

Van der Beugel wil de ontwikkeling van het menselijk leven laten zien en vooral de kwetsbaarheid ervan benadrukken. Hij toont hoe genetisch materiaal verandert bij het ouder worden. “In ‘Mutation 01’ laat ik het normale verloop van een menselijk leven zien,” legt hij uit. “Bij het ouder worden, komen steeds meer mankementen in beeld, je ziet steeds meer gemuteerde ‘cellen’ tot de dood intreedt. De kleuren veranderen van roze naar grijs. ‘Mutation 02’ laat zien hoe het verloop van een ziek persoon is, dan worden de mutaties een probleem, ze gaan een eigen leven leiden zoals bij kanker.”

De ‘slechte cellen’ in dit paneel zijn hier en daar brokkelig en gebroken, ondanks de treurige boodschap is het een prachtig ‘landschap’ van vormen en kleuren.

Virus

“Het derde paneel laat zien wat er gebeurt als we medicijnen gebruiken. De viruscellen worden ingesloten, maar sommige weten te ontsnappen. Interessant is dat toen ik dit maakte er nog geen corona was, maar zoals je ziet, lijken mijn viruscellen precies op het coronavirus.” De cellen zijn inderdaad als cirkeltjes afgebeeld, met spikkeltjes als een kroon eromheen. “En dan het laatste paneel, dat moet een toekomstig scenario voorstellen. Hier zijn de cellen bewapend. Ze zijn beschermd, maar ook de cellen zelf zijn veranderd, vierkant geworden. Zijn we hier nog wel menselijk?”

Van der Beugel maakte ook vier sculpturen die hetzelfde vertellen als de vier panelen, maar dan in een andere vorm. “Ze zijn meer lichamelijk,” zegt hij. In de beelden zijn DNAstrengen en - zenuwen te zien. Hij gebruikte hiervoor naast keramiek ook staal en plexiglas. In het laatste beeld verwerkte hij microchips om te laten zien dat de mens meer dan menselijk is geworden: de bionische mens.

‘A Mutating Story’, Jacob van der Beugel t/m februari 2021 in museum Beelden aan Zee . Meer informatie www.beeldenaanzee.nl

Kitesurfen met de kids

Artikel Den Haag Centraal van 16 juli 2020

De Kiteboardschool in Kijkduin organiseert speciale weken voor kinderen om het kitesurfen onder de knie te krijgen. Op dagen zonder wind gaan ze met board en peddel door de Haagse grachten.

Kitesurfen is een lifestyle. Zon en zee, surfpak, blote voeten, plank onder de arm. De boomlange eigenaar van de Kiteboardschool in Kijkduin, Roel Oude Avenhuis (34) past naadloos in het plaatje van gebruinde en gespierde kitesurfers. Lange gebleekte haren, felblauwe ogen, pet achterstevoren. Zijn bijnaam is ‘De Viking’. “Als je begint met kiten is je gewone leven voorbij,” zegt hij. “Een normale kantoorbaan is dan eigenlijk niet meer mogelijk, want áls er wind is, wil je het water op en wil je geen afspraken hebben. Een relatie hebben met een vriendin die niet kitesurft, is eigenlijk niet haalbaar.”

Zijn Kiteboardschool ligt aan het strand van Kijkduin achter strandslag 3, naast strandtent Hudson Beach. “Dit is eigenlijk de ideale plek. In Scheveningen, aan de Noordelijke kant van de haven tot aan het einde van het Zwarte Pad mogen geen lessen gegeven worden en op de Zandmotor is het soms heel erg druk. Dit stukje zee hier is rustig en prima geschikt om met beginners te oefenen. We gebruiken ook wel de lagune op de Zandmotor, maar als het er te druk wordt dan is het hier veiliger. Dat hangt ook van waterstand en windrichting af.”

Oude Avenhuis is geboren op Aruba, uit Hollandse ouders. Windsurfen deed hij al toen hij tien was. In 2012 kwam hij naar Nederland om voor een kiteboardschool te werken. “Ik dacht al direct: dat kan veel beter. Dus begon ik de Kiteboardschool hier op Kijkduin. Ik vond een kinderkarretje op straat dat ik ombouwde als fietskar en fietste elke dag van Scheveningen naar Kijkduin, met de spullen voor drie groepen in de kar. Nu staat hier een eigen bedrijf met een eigen strandtent.”

Kidscamp

Al drie jaar organiseert de Kiteboardschool in de zomervakantie een week voor kinderen die willen kitesurfen of het willen leren: het Kidscamp. Voor veel ouders die zelf willen kiten op hun vakanties, is het prettig als de kinderen er ook al iets van meekrijgen. Een introductiecursus kan eventueel samen met ouders.

“Vanaf het begin hebben we ons gericht op lessen met kinderen. De focus ligt op kitesurfing, vijf keer drieënhalf uur op zee, maar er zijn ook andere activiteiten zoals schieten met pijl en boog en ‘suppen’: ‘stand up paddle boarding’. Dat doen we als er geen wind staat, dan maken we een surftoer. De kinderen staan op een board en peddelen door de grachten van Den Haag, dat vinden ze superleuk.”

De Kidscamps zijn vanaf 8 jaar en er wordt alleen les gegeven door gecertificeerde instructeurs met ervaring en een extra licentie voor het lesgeven aan kinderen. Het mag van de International Kiteboarding Organization al eerder, maar dat wil Oude Avenhuis niet. “De kinderen hoeven geen ervaring te hebben, maar ze moeten natuurlijk wel een zwemdiploma hebben. Het Kidscamp is voor maximaal 25 kinderen, die worden dan voor de kitelessen in groepjes van vier of vijf verdeeld. Daarvóór oefenen ze eerst met Powerkites op het strand, dat zijn eigenlijk stuntvliegertjes, die je voorbereiden op het kitesurfen. Het gaat om de manier waarop je moet sturen. Er wordt les gegeven met speciaal ontworpen materiaal zoals bijvoorbeeld een kleinere kite van 2,8 meter en er zijn ook kinderwetsuites op maat.”

Kitevirus

“We merken dat heel veel ouders enthousiast zijn over de Kidscamps, maar wat is dan de volgende stap? Het is niet leuk om als dertienjarige les te krijgen met volwassenen en privélessen zijn best duur. Wij zijn nu een van de weinige scholen die speciaal voor kinderen de hele zomer lessen aanbieden op de woensdagmiddagen.”

De ogen van De Viking worden zo mogelijk nog blauwer als hij besluit: “De eerste keer dat je uit het water getrokken wordt, dat is magisch. Het moment dat je de kite instuurt - want je moet je kite insturen om vaart te krijgen - en op je board staat om je eerste meters te maken, dat is het moment dat het ‘kitevirus’ toeslaat. Dat is het mooiste gevoel van de wereld.”

Kidscamp bij Kiteboardschool in Kijkduin van 20 t/m 24 juli. Bij voldoende belangstelling ook andere data mogelijk. Voor meer informatie www.kiteboardschool.nl/kids-teens/

Glas dat buigt, vervormt en spiegelt

Den Haag Centraaal 9 juli 2020

De beste glasbewerkers komen uit Tsjechië en Slowakije. Het oude ambacht is daar tot kunst verheven, nu als ‘Grandioos Glas’ te zien in museum Escher in het Paleis.

 ‘Naast de vaste collectie organiseren we in Escher in Het Paleis tijdelijke tentoonstellingen die aansluiten bij het werk van Escher,’ zegt Judith Kadee, conservator van museum Escher in Het Paleis. Deze keer is er een tentoonstelling met de naam ‘Grandioos Glas’ te zien, een verzameling van het mooiste optische glas uit de collectie van Stichting Modern Glas, in samenwerking met het Kunstmuseum Den Haag.

De zes deelnemende kunstenaars komen uit Tsjechië en Slowakije, waar men een lange glastraditie kent en waar het ambacht tot in de kleinste details geperfectioneerd is. Glas werd in het vroegere Tsjecho-Slowakije voornamelijk als materiaal gebruikt in toegepaste kunst, tot de Tsjechische kunstenaar Václav Cígler (1929) in 1965 de afdeling ‘Glas in architectuur’ oprichtte aan de kunstacademie in Bratislava. Er werden sculpturen van optisch glas gemaakt waarin licht en beweging een grote rol speelden.

‘De kracht van het optische glas is dat het als het ware reageert op de toeschouwer, je moet heel goed kijken om zien of het klopt wat je waarneemt. En dat is natuurlijk precies wat Escher in zijn werk ook deed,’ zegt Kadee.

 

Bladgoud

Optisch glas wordt meestal gebruikt voor spiegels, brillenglazen en lenzen, maar de Tsjechisch-Slowaakse kunstenaars gebruiken het materiaal om er spectaculaire kunstwerken mee te maken. De oppervlakken zijn spiegelglad geslepen, gelijmd, gesneden of uitgehold. Soms is er op ingenieuze wijze een voorwerp in verwerkt, hier en daar is er kleur in het glas verwerkt.

De tentoonstelling opent met een ronde bol van helder en geslepen glas - gemaakt door Miloš Balgavý - die de omgeving reflecteert en sterk op licht en beweging reageert. Het lijkt alsof de vorm verandert bij het langslopen. In dezelfde zaal hangt de beroemde litho uit 1935 van kunstenaar M.C. Escher: ‘Hand met spiegelende bol’, waarin de kunstenaar zelf is weerspiegeld.

Een prachtig object van goudkleurig glas, gemaakt door Lubomír Arzt draagt de naam ‘Champagne’. Door de holle vormen ontstaat een subtiel spel van licht en donker. ‘Arzt was een echte meester in het slijpen,’ zegt Judith Kadee. ‘vooral die rondingen zijn ontzettend moeilijk. Hij is als ambachtsman begonnen, pas later is hij ook eigen werk gaan maken.’

De mooie goudkleur zit ook in een gebogen glaswerk met de naam ‘Object’ van Pavol Hlôška, maar hier zijn stukjes bladgoud in verwerkt. Pas na heel goed kijken is te zien dat het glas is verzaagd en gelijmd. Tussen de naden is bladgoud aangebracht. In een ander werk van Hlôška met de naam ‘Box’ zijn in een onzichtbare holte twee Australische goudklompjes gelegd. Zijn beeld ‘Black Tower’ bestaat uit zwart glas en doet door de suggestie van een onmogelijk bouwwerk weer sterk aan het werk van Escher denken.

Soms is het moeilijk te zien hoe een werk gemaakt is. ‘Dat vind ik ook wel een beetje de magie van dit materiaal,’ zegt Kadee. ‘Ook het kwetsbare ervan is bijzonder. Wat ik ook erg leuk vind, is dat door de speelsheid en de beweging van de objecten deze tentoonstelling heel toegankelijk voor kinderen en jongeren is.’

 

‘Grandioos Glas’, optische glaskunst uit Tsjechië en Slowakije in museum Escher in het Paleis t/m 8 november. Meer informatie www.escherinhetpaleis.nl

 

 

 

 

Portretten met karakter

Artikel Den Haag Centraal 2 juli 2020

Hetty Looman laat met haar werk ouderwets vakmanschap zien. Haar portretten geven een eigenschap van het model weer.

Galerie 44 ligt aan de Molenstraat, midden in het Hofkwartier. Beeldhouwster Hetty Looman is bezig om er haar tentoonstelling in te richten die er inmiddels op woensdag-, vrijdag- en zaterdagmiddag te zien is. Een voor een haalt ze haar beeldjes als kleine schatten tevoorschijn, om daarbij telkens de naam van degene te noemen die ervoor geposeerd heeft en er een mooie plek voor te vinden. “Het zijn er veertig in totaal,” zegt ze.  

Bij elk beeldje hoort een verhaal. Soms is de persoon een dichter, of een door Den Haag dwalende fotograaf, maar er staan ook Afrikanen en Japanners tussen of mannen met een baard die iets van een Romeinse wijsgeer hebben. Het zijn allemaal persoonlijkheden met hun eigen gemoedsstemmingen, die vaak iets weemoedigs uitstralen.

Was en klei zijn robuuste materialen om mee te werken, maar de beeldjes hebben toch iets heel kwetsbaars. Het oppervlak is gevormd door honderden kleine aanrakingen. Looman maakt terracotta beeldjes met subtiele kleurverschillen, af en toe is er een in brons gegoten. Veel van de portretten hebben een bijzondere uitdrukking. Haar doel is om een karaktertrek van de persoon weer te geven.

Er staan drie kopjes op één sokkel, het is onmiskenbaar dezelfde persoon, maar ze hebben alle drie een heel andere sfeer. “Dit is mijn oudtante Hetty, een moeilijke dame die Alzheimer kreeg. Ze was een vileine dame. later kreeg ze door haar ziekte ook iets afwezigs, de derde is een jongere uitgave, die heeft nog iets onschuldigs.”

 

Gambia

Hetty Looman heeft nog een klassieke opleiding boetseren gevolg aan de Koninklijke Academie van Beeldende kunsten in Den Haag, daarna aan de Rijksakademie in Amsterdam. “Ik vind het nog steeds goed om eerst de basistechnieken te leren, daarna kun je er dan mee experimenteren. Ik heb ook nog een tijdje grote ijzeren beelden gemaakt, heel modern, maar dat was toch niet echt mijn ding.”

In 2018 organiseerde Looman een kunstreis naar Gambia om daar met een groep gelijkgestemden te gaan werken en er lessen te geven. “De Afrikaanse kleuren en vormen uit de natuur inspireren en geven nieuwe ideeën. Boetseerklei halen we ter plekke uit de grond of bij de lokale pottenbakker. De modellen komen uit het naburige dorp. Het was de bedoeling om dit jaar weer te gaan, maar nu met de coronacrisis is natuurlijk alles anders geworden. Misschien volgend voorjaar.”  Ze laat intussen een bronzen beeldje zien van een jongen uit Gambia, het haar is in strengen gedraaid en wijst alle kanten op. “Ik nam hiervoor speciale was mee die wat minder snel smelt. Bij terugkomst in Nederland is het in brons gegoten.” Zijn gezicht heeft een vrolijke uitdrukking. Hij vond het duidelijk leuk om te poseren.

 

Hetty Looman, ‘Kleine portretten’ van Hetty Looman, t/m 29 juli in Galerie 44, Molenstraat 44. Open woensdag, vrijdag en zaterdag, 13.00 tot 17.00 uur(gratis). Meer informatie: www.hettylooman.nl en www.denhaag.com/nl/galerie-44