Glas dat buigt, vervormt en spiegelt

Den Haag Centraaal 9 juli 2020

De beste glasbewerkers komen uit Tsjechië en Slowakije. Het oude ambacht is daar tot kunst verheven, nu als ‘Grandioos Glas’ te zien in museum Escher in het Paleis.

 ‘Naast de vaste collectie organiseren we in Escher in Het Paleis tijdelijke tentoonstellingen die aansluiten bij het werk van Escher,’ zegt Judith Kadee, conservator van museum Escher in Het Paleis. Deze keer is er een tentoonstelling met de naam ‘Grandioos Glas’ te zien, een verzameling van het mooiste optische glas uit de collectie van Stichting Modern Glas, in samenwerking met het Kunstmuseum Den Haag.

De zes deelnemende kunstenaars komen uit Tsjechië en Slowakije, waar men een lange glastraditie kent en waar het ambacht tot in de kleinste details geperfectioneerd is. Glas werd in het vroegere Tsjecho-Slowakije voornamelijk als materiaal gebruikt in toegepaste kunst, tot de Tsjechische kunstenaar Václav Cígler (1929) in 1965 de afdeling ‘Glas in architectuur’ oprichtte aan de kunstacademie in Bratislava. Er werden sculpturen van optisch glas gemaakt waarin licht en beweging een grote rol speelden.

‘De kracht van het optische glas is dat het als het ware reageert op de toeschouwer, je moet heel goed kijken om zien of het klopt wat je waarneemt. En dat is natuurlijk precies wat Escher in zijn werk ook deed,’ zegt Kadee.

 

Bladgoud

Optisch glas wordt meestal gebruikt voor spiegels, brillenglazen en lenzen, maar de Tsjechisch-Slowaakse kunstenaars gebruiken het materiaal om er spectaculaire kunstwerken mee te maken. De oppervlakken zijn spiegelglad geslepen, gelijmd, gesneden of uitgehold. Soms is er op ingenieuze wijze een voorwerp in verwerkt, hier en daar is er kleur in het glas verwerkt.

De tentoonstelling opent met een ronde bol van helder en geslepen glas - gemaakt door Miloš Balgavý - die de omgeving reflecteert en sterk op licht en beweging reageert. Het lijkt alsof de vorm verandert bij het langslopen. In dezelfde zaal hangt de beroemde litho uit 1935 van kunstenaar M.C. Escher: ‘Hand met spiegelende bol’, waarin de kunstenaar zelf is weerspiegeld.

Een prachtig object van goudkleurig glas, gemaakt door Lubomír Arzt draagt de naam ‘Champagne’. Door de holle vormen ontstaat een subtiel spel van licht en donker. ‘Arzt was een echte meester in het slijpen,’ zegt Judith Kadee. ‘vooral die rondingen zijn ontzettend moeilijk. Hij is als ambachtsman begonnen, pas later is hij ook eigen werk gaan maken.’

De mooie goudkleur zit ook in een gebogen glaswerk met de naam ‘Object’ van Pavol Hlôška, maar hier zijn stukjes bladgoud in verwerkt. Pas na heel goed kijken is te zien dat het glas is verzaagd en gelijmd. Tussen de naden is bladgoud aangebracht. In een ander werk van Hlôška met de naam ‘Box’ zijn in een onzichtbare holte twee Australische goudklompjes gelegd. Zijn beeld ‘Black Tower’ bestaat uit zwart glas en doet door de suggestie van een onmogelijk bouwwerk weer sterk aan het werk van Escher denken.

Soms is het moeilijk te zien hoe een werk gemaakt is. ‘Dat vind ik ook wel een beetje de magie van dit materiaal,’ zegt Kadee. ‘Ook het kwetsbare ervan is bijzonder. Wat ik ook erg leuk vind, is dat door de speelsheid en de beweging van de objecten deze tentoonstelling heel toegankelijk voor kinderen en jongeren is.’

 

‘Grandioos Glas’, optische glaskunst uit Tsjechië en Slowakije in museum Escher in het Paleis t/m 8 november. Meer informatie www.escherinhetpaleis.nl