Bionische mens in keramiek en beton

Artikel Den Haag Centraal van 23 juli 2020

Kunstenaar Jacob van der Beugel exposeert in museum Beelden aan Zee met werk dat een wetenschappelijke achtergrond heeft. Hij is ook verantwoordelijk voor ‘The DNA Room’ in Paleis Huis ten Bosch.

Af en toe kom je in de wereld van kunst en cultuur iets tegen waar je letterlijk en figuurlijk bij stil blijft staan. Dit is het geval met het werk van Jacob van der Beugel (1978) dat een diepe indruk achterlaat. Er gebeurt iets met je als je de moeite neemt om je erin te verdiepen. Je kunt het onmogelijk op een foto bekijken, je moet het beleven.

In museum Beelden aan Zee legt de kunstenaar de laatste hand aan het inrichten van zijn tentoonstelling ‘A Mutating Story’. Van der Beugel is een vriendelijke man met een bedachtzame uitstraling. Hij werd geboren in Londen uit Nederlandse ouders, studeerde kunstgeschiedenis aan de York University en zijn studio staat in Devon. Hij won diverse prijzen over de hele wereld, in Nederland is hij vooral bekend geworden met zijn werk ‘The DNA Room’ (2019) in Paleis Huis ten Bosch. Hij bekleedde de wanden van een kamer met een installatie die bestaat uit 60.000 keramische steentjes in verschillende oranjetinten. Het ritme van de steentjes - de manier waarop ze uit de wand komen - geeft fragmenten weer van het DNA van koning Willem-Alexander, koningin Máxima en kroonprinses Amalia. Het is eigenlijk een moderne benadering van een statieportret. Van der Beugel werkte voor deze installatie samen met geneticus Hans Clebers.

Op de tentoonstelling komen drie panelen te hangen met geheugen-DNA’s zoals in Paleis Huis ten Bosch. “Ik laat hiermee eigenlijk zien dat hoe meer je wilt focussen op wat een herinnering eigenlijk is, hoe meer je dat kwijtraakt. Dat zijn de witte steentjes. Een herinnering is meer dan biologisch en neurologisch en bestaat alleen omdat dat je hem naar de toekomst brengt. Een herinnering is toekomst, verleden en heden tegelijk,” verklaart Van der Beugel.

Menselijke cel

Jacob van der Beugel begon als pottenbakker en werkte samen met de bekende keramist Edmund de Waal. Later ging de wetenschap een steeds grotere rol in zijn werk spelen, hij wil kunst en wetenschap combineren.

In ‘A Mutating Story’ staan vier monumentale rechthoekige panelen centraal. De panelen zijn met de hand gemaakt en bestaan uit gewapend beton met daarin keramische elementen verwerkt. Elk stukje keramiek stelt een menselijke cel voor.

Van der Beugel wil de ontwikkeling van het menselijk leven laten zien en vooral de kwetsbaarheid ervan benadrukken. Hij toont hoe genetisch materiaal verandert bij het ouder worden. “In ‘Mutation 01’ laat ik het normale verloop van een menselijk leven zien,” legt hij uit. “Bij het ouder worden, komen steeds meer mankementen in beeld, je ziet steeds meer gemuteerde ‘cellen’ tot de dood intreedt. De kleuren veranderen van roze naar grijs. ‘Mutation 02’ laat zien hoe het verloop van een ziek persoon is, dan worden de mutaties een probleem, ze gaan een eigen leven leiden zoals bij kanker.”

De ‘slechte cellen’ in dit paneel zijn hier en daar brokkelig en gebroken, ondanks de treurige boodschap is het een prachtig ‘landschap’ van vormen en kleuren.

Virus

“Het derde paneel laat zien wat er gebeurt als we medicijnen gebruiken. De viruscellen worden ingesloten, maar sommige weten te ontsnappen. Interessant is dat toen ik dit maakte er nog geen corona was, maar zoals je ziet, lijken mijn viruscellen precies op het coronavirus.” De cellen zijn inderdaad als cirkeltjes afgebeeld, met spikkeltjes als een kroon eromheen. “En dan het laatste paneel, dat moet een toekomstig scenario voorstellen. Hier zijn de cellen bewapend. Ze zijn beschermd, maar ook de cellen zelf zijn veranderd, vierkant geworden. Zijn we hier nog wel menselijk?”

Van der Beugel maakte ook vier sculpturen die hetzelfde vertellen als de vier panelen, maar dan in een andere vorm. “Ze zijn meer lichamelijk,” zegt hij. In de beelden zijn DNAstrengen en - zenuwen te zien. Hij gebruikte hiervoor naast keramiek ook staal en plexiglas. In het laatste beeld verwerkte hij microchips om te laten zien dat de mens meer dan menselijk is geworden: de bionische mens.

‘A Mutating Story’, Jacob van der Beugel t/m februari 2021 in museum Beelden aan Zee . Meer informatie www.beeldenaanzee.nl