Daden die niet kunnen worden weggepoetst

 Kunstenaars maakten een tentoonstelling in Nest die de toeschouwer uitdaagt om na te denken over kunst in de openbare ruimte. Wat als de standbeelden van omstreden figuren uit de geschiedenis zijn?

 

Met de tentoonstelling ‘Searching for Oneself Outside’ geeft een groep kunstenaars in kunstinstelling Nest een podium aan standbeelden die ooit verwijderd of nooit gemaakt zijn. Ook wordt stilgestaan bij de discussie of sommige bestaande beelden beter weggehaald kunnen worden. De openbare ruimte is van iedereen, een plek waar men zich veilig en gerespecteerd zou moeten voelen. Het is tegelijkertijd een ruimte waarin monumenten staan en straatnamen gebruikt worden die het (stads)bestuur geschikt acht. Soms roepen die keuzes heftige reacties op. Van trots tot afschuw. De kunstenaars willen ‘afwezige stemmen in de openbare ruimte gestalte geven en de aanwezige stemmen van context voorzien’.

Vernietiging van kunst is een oud verschijnsel en is ook nu nog aan de orde van de dag. In 2020 werd door de moord op de Afro-Amerikaan George Floyd een razernij ontketend waarbij standbeelden van slavenhandelaars beklad en van de sokkels getrokken werden. Ook in Nederland kwamen discussies op gang over figuren als Jan Pieterszoon Coen, Piet Hein en Witte de With in ons koloniale verleden. Na WO II werden de ‘arische’ beelden van de Nederlandse kunstenaar Arno Breker (die voor Hitler werkte) verstopt, in 2003 werd het beeld van Saddam Hoessein omver getrokken en in 2016 verwoestte de Islamitische Staat de eeuwenoude Assyrische stad Nimrud. Zo zijn er nog talloze voorbeelden en het voelt soms dubbel: moeten beelden met een kunsthistorische waarde vernietigd worden als ze schaamte oproepen of juist een tastbare herinnering blijven?

 

Context

De kunstenaars die in Nest exposeren willen dat over dit dilemma nagedacht en gesproken wordt. Jaya Pelupessy maakte sculpturen van touwen en stenen die de nadruk leggen op de verwijdering van beelden. In 1942 werd bijvoorbeeld het beeld van J.P. Coen in Jakarta weggehaald en in 1975 onderging het beeld van koningin Wilhelmina in Paramaribo hetzelfde lot. Tussen de touwen van ‘Absent Statue’, hangt geen beeld, maar door de afwezigheid daarvan is de aanwezigheid juist extra voelbaar.

Semâ Bekirović laat met twee videowerken zien hoe de standbeelden van Piet Hein, Michiel de Ruyter en J.P Coen schoon geschrobd worden. Zeepsop druipt over de beelden, maar er verandert niets. Het is onmogelijk, hun daden kunnen niet worden weggepoetst. Bekirović wil het onvermogen laten zien om omstreden beelden een nieuwe plek of een andere context te geven.

Nazif Lopulissa heeft zowel een Turkse als een Molukse achtergrond. ‘Avoid Words, Keep Busy’ heet zijn installatie. Hij weet dat zijn grootouders sinds hun komst in Nederland altijd een koffer hadden klaarstaan voor het geval ze plotseling moesten vluchten. Hij was verbaasd over het feit dat hij zo weinig te weten kwam over zijn familiegeschiedenis. Werd dat bewust verzwegen? In een kast zette hij verzamelde objecten van zijn familie en voorwerpen met een persoonlijk verhaal, als een collectief geheugen. Er ligt een kunstgebit in een asbak, maar ook staat er een aandoenlijk emaillen pannetje met roestplekken op een plank. Lopulissa maakte afdrukken van de objecten met bleekwater op doek, het kunstgebit is duidelijk te herkennen. Hij wil hiermee het uitwissen van herinneringen zichtbaar maken.

 

Activiteiten

Rond ‘Searching for Oneself Outside’ zijn allerlei activiteiten gepland. In de loop van de tentoonstelling verschijnen er op de website van Nest wekelijks interviews met teksten van denkers, kunstenaars en schrijvers, onder de rubriek Essays & nieuws. In de verschillende interviews wordt het door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen gepubliceerde adviesrapport ‘Wankele sokkels - Omstreden monumenten in de openbare ruimte’ als startpunt genomen. Ook wordt er bij de tentoonstelling een contextueel programma ontwikkeld met gesprekken, filmvertoningen, workshops en presentaties.

Overige deelnemende kunstenaars aan ‘Searching for Oneself Outside’ zijn Cihad Caner, Hans van Houwelingen, Iswanto Hartono & Mirwan Andan, Bodil Ouédraogo en Zela Odessa Palmer.

 

‘Searching for Oneself Outside’ t/m zondag 24 maart in Nest. Meer informatie info@nestruimte.nl