Zomerse exposities uit Toscane

Artikel Den Haag Centraal van 24 juni 2021

Drie Italiaanse beeldhouwers exposeren tegelijkertijd met de tentoonstellingen ‘Façade’ en ‘Gedreven door beeldhouwkunst’ in museum Beelden aan Zee.

 

Monumentale beeldhouwkunst uit Toscane staat op dit moment centraal in museum Beelden aan Zee (BAZ), dat na lange tijd de deuren weer voor publiek opende. De tentoonstelling ‘Façade’ van de Pools-Italiaanse beeldhouwer Igor Mitoraj (1944-2014) is de grote publiekstrekker. Het echtpaar Pietro Cascella (1921-2008) en Cordelia von den Steinen (1941) exposeert met de tentoonstelling ‘Gedreven door beeldhouwkunst’.

Het werk van Mitoraj is voor veel Hagenaars iconisch. Sinds de opening van BAZ in 1994 staat zijn beeld ‘Light of the Moon’ bovenop een duintop te midden van wuivend helmgras, een fragment van een gezicht dat weemoedig en met nietsziende ogen over de boulevard staart. Het beeld is inmiddels het ‘gezicht’ van het museum geworden.

Igor Mitoraj werd wereldberoemd met zijn monumentale sculpturen van menselijke figuren of fragmenten daarvan. Melancholie en sensualiteit zijn begrippen die onvermijdelijk opkomen bij het bekijken van zijn werk. In het midden van de tentoonstellingsruime is het enorme werk Hermanos (Broeders) de blikvanger. Twee bronzen koppen, wang aan wang en met gesloten ogen, lijken in diepe slaap verzonken. Hun dromen moeten zoet zijn, want de uitdrukking van de gezichten is ontspannen en sereen. De broers lijken diep gelukkig en net als in ‘Light of the Moon’ zijn ze zich nauwelijks bewust van de wereld om hen heen.

 

Fellini

Mitoraj werd geïnspireerd door de klassieke oudheid. Zijn figuren hebben de proporties en gelaatstrekken van de ideale man of vrouw zoals deze op het hoogtepunt van de Griekse beeldhouwkunst uitgebeeld werden, zonder specifieke kenmerken van een bepaald persoon en zonder het pathos van de hellenistische periode daarna. Dat wil niet zeggen dat de beelden geen verhaal vertellen. Door toevoeging van objecten of lichaamsdelen is vervreemding ontstaan, het werk wordt daarom wel surrealistisch of magisch realistisch genoemd. Soms zijn de hoofden met doeken omwikkeld, een andere keer zitten er kleine vierkante openingen in het lichaam, als kijkvensters naar de ziel. Hier en daar is ook een vleugel op de rug aangebracht, vaak één in plaats van twee. ‘Iniziazione’ is een man uit wit marmer gehakt, die een pin in het eigen lichaam drijft. Aan zijn arm hangt een schild met een afgehakte menselijke voet erop, achter hem ligt een in doeken gewikkeld hoofd. In zijn borst zit een kijkgat. De uitdrukking op het gezicht is die van een engel.

Overal zijn verwijzingen naar de Griekse mythologie, maar ook eigentijdse invloeden spelen een rol. Mitoraj was diep onder de indruk van de film ‘Satyricon’ en werd later bevriend met regisseur Fellini.

De tentoonstelling ‘Façade’ is neergezet als een esthetische installatie en zou een zintuigelijke ervaring moeten zijn. Om dit nog eens extra te benadrukken zijn stilistische adviezen voor de inrichting ingewonnen bij couturier en beeldend kunstenaar Mart Visser. Hij bedacht de hangende doorzichtig blauwe ‘etalageruiten’ die de tentoonstellingsruimte in verschillende zones verdelen en voor een subtiel kleurenspel zorgen. Esoterische muziek zweeft door de ruimte, samen met een speciaal ontwikkelde geur, die de toeschouwer in hoger sferen moet brengen. Een frisse geur die aan Italiaanse citroenbomen herinnert. Het aroma is waarschijnlijk niet helemaal toevallig gekozen. Mitoraj woonde en werkte lange tijd in Pietrasanta, vlakbij de marmergroeven van Carrara, waar beeldhouwers al eeuwenlang het glinsterende witte marmer vandaan halen, het mooiste marmer ter wereld wordt wel gezegd.

 

Afwasborstel

De twee andere beeldhouwers die tegelijkertijd in BAZ exposeren met hun tentoonstelling ‘Gedreven door beeldhouwkunst’ woonden jarenlang in een Middeleeuws kasteel in Toscane. Nog steeds zijn daar maquettes van werk voor de openbare ruimte van Pietro Cascella te vinden. Een aantal daarvan staat nu in het museum. 

Cordelia von den Steinen werkt in keramiek. Met veel humor laat ze de grote en kleine dingen uit het dagelijkse leven zien. Ze maakte een afgebakende ruimte, waar je door een opening naar binnen kunt. De muren zijn gebouwd met tegels van keramiek, waarop huishoudelijke voorwerpen ‘meegebakken’ werden. Een hanger met een gebreide sjaal, een sleutel, een afwasborstel met een sponsje. En dat alles in de zomerse terracottakleuren van gebakken klei.

 

Igor Mitoraj, ‘Facade’ en Pietro Cascella en Cordelia von den Steinen, ‘Gedreven door beeldhouwkunst’ t/m zondag 12 september, museum Beelden aan Zee. Meer informatie www.beeldenaanzee.nl