Design met neonlicht

Artikel Den Haag Centraal van 13 mei 2021

Jozef van der Horst maakt kleurige objecten met neonglas in de stijl van de Memphisgroep uit de jaren tachtig.

Kunstenaar Jozef van der Horst (1946) maakte in de jaren zeventig al ‘Memphis Design’ voordat het officieel bestond. De vrolijk gekleurde stijl is nog steeds in zijn werk terug te vinden. Hij exposeert zijn driedimensionale neonobjecten nu in Pulchri Studio met de tentoonstelling ‘Il mio mondo di fantasia e creatività ‘Bella Italia’. “Italië inspireert,” vindt hij. Jozef van der Horst is een groot bewonderaar van Ettore Sottsass, een van de oprichters van de Memphisgroep, waarvan de naam uit een lied van Bob Dylan kwam: ‘Stuck Outside of Mobile with the Memphis Blues Again’.

De Memphisgroep bestond van 1981 tot 1988, een club Italiaanse designers uit Milaan met ontwerpen die leken op een combinatie van kitsch en popart. ‘You love it or you hate it’ werd er destijds over gezegd. De kleuren zijn bont, de ontwerpen hebben meestal geen functie en zijn zorgeloos en speels. Ook de objecten van Van der Horst zitten op de grens van kunst en design. Mede door de toevoeging van het gekleurde neon zijn het gewilde sculpturen om in een interieur neer te zetten of aan de wand te hangen.

 

Kurkentrekkers

“Als kind wilde ik uitvinder worden, maar als beeldend kunstenaar ben je dat eigenlijk net zo goed: je maakt dingen die er nog niet zijn. Ik begon ooit als standbouwer en werkte met het Italiaanse formica, bedrukt met kleurige figuurtjes, dat veel in meubelbedrijven gebruikt wordt. Ik gebruik het nog steeds,” zegt hij.

Een groot aantal sculpturen van Van der Horst bestaat uit gedessineerde blokvormen op voetjes die de vorm van een bol of een ei hebben. Daarop is dan een constructie gemaakt met verschillende kleuren neonbuizen, die hij laat kronkelen als kurkentrekkers. Hij maakt de krullerige vormen door de glazen buisjes in een vlam te houden, te buigen en aan elkaar te smelten. In het blok zit een transformator verborgen, die op het licht aangesloten moet worden. Nieuw is het dunne neonglas van zes millimeter dik. Met een speciale brander lukte het hem om de losse glasdelen aan elkaar te smelten en om een serie minisculpturen te maken.

Aan de wand hangen objecten die hij driedimensionale collages noemt, ‘Light in Nature’ heet de serie. “Ik vond een wilgentak en vond dat een mooie natuurlijke vorm, die heb ik gelakt, verchroomd of in brons laten gieten. Daarna heb ik gekleurde neonbuizen in de vorm van takken toegevoegd.”

Er staat ook wat ouder werk in de tentoonstellingsruimte: kleine tafels met stroken neon erop, die echt als tafel gebruikt kunnen worden. Aan de andere muur hangen objecten waarin hij zilveren schalen van Alessi in heeft verwerkt, die nog eens extra het licht reflecteren.

 

Edelsmid

Van der Horst was eerst edelsmid. Hij gebruikte daarbij een gasbrander om zilver te solderen. Vandaaruit begon hij met het blazen en buigen van glas. “De verschillende kleuren ontstaan door steeds andere gassen te gebruiken en in de buisjes te pompen. Helium is geel, argon is blauw, xenon is paars. Soms is ook een poeder met het glas meegebakken dat kleur geeft,” zegt hij.

Op de minisculpturen zit een rode knop waarmee de elektriciteit aan en uitgeschakeld kan worden. “Het neon gebruikt weinig stroom en kan veertig jaar dag en nacht blijven branden, totdat het vervangen moet worden. Het bestaat al heel lang, de Franse astronoom Jean Richard zag bij toeval in 1675 lichtverschijnselen ontstaan in zijn met kwik gevulde barometer, maar pas begin 20^e eeuw werd ontdekt dat een gesloten glazen buis gevuld met neongas en aangesloten op een elektrische stroom, verschillende kleuren kan geven.”

Van der Horst werkt ook veel in opdracht en maakt grote lichtobjecten, onder meer voor het Kunstmuseum in Den Haag.

 

Jozef van der Horst met ‘Il mio mondo di fantasia e creatività ‘Bella Italia’’ in Pulchri Studio, tot en met 24 mei. Meer informatie www.pulchri.nl