Meesters in observeren en interpreteren
In Den Haag Centraal van 18 juli 2019

In Fotomuseum Den Haag is nu een overzichtstentoonstelling van het echtpaar Ute en Werner Mahler te zien: ‘Voorbij de grenzen van de DDR’. Het zijn vlijmscherpe observaties van gewone mensen.

Het is een feest om door de tentoonstelling ‘Ute Mahler & Werner Mahler - Voorbij de grenzen van de DDR‘ in Fotomuseum Den Haag te dwalen. De expositie bestaat voornamelijk uit zwart-wit foto’s, een selectie uit bijna vijftig jaar werk van het Duitse fotografenechtpaar. Beiden groeiden op in de voormalige Duitse Democratische Republiek (DDR). Het paar speelt een belangrijke rol in de Oost-Duitse fotowereld. 

Sinds 2005 geven ze les aan de Ostkreuzschule für Fotografie in Berlijn. De fotovakschool is door hen en een aantal andere fotografen opgericht, na de val van de muur. Ute en Werner Mahler kennen elkaar sinds hun middelbareschooltijd, in de jaren zeventig studeerden ze allebei fotografie in Leipzig. Na de eerste dertig jaar afzonderlijk te hebben gewerkt, maken ze vanaf 2009 samen fotoreportages. Deze tentoonstelling is het eerste grote overzicht van hun werk in Nederland en beslaat de periode vanaf het begin van de jaren zeventig tot heden.

Ute en Werner Mahler zijn meesters in het observeren en interpreteren. Hun foto’s zijn nooit van tevoren bedacht of geregisseerd, ze fotograferen geen grootse en meeslepende momenten maar zijn gefascineerd door het gewone leven in slaperige voorsteden. De Mahlers zien zichzelf als ‘documentairefotografen met een subjectieve aanpak’, wat in feite tegenstrijdig is. Ze leggen het uit als: ‘We zijn ervan overtuigd dat er geen objectiviteit bestaat. Iedere fotograaf heeft zijn of haar eigen beeldtaal en benadering.’

Steenkolengruis

De personen op de foto’s stralen een sfeer uit die moeilijk te benoemen is, maar die de toeschouwer steeds weer bij de keel grijpt. In de oudere foto’s is het vooral de tijdsgeest die op een overtuigende manier is vastgelegd. In de serie ‘Zirkus Hein’, het afstudeerproject van Ute Mahler uit de jaren tachtig, zien we op een foto een stel circuskinderen over een touw hangen. Ze kijken zelfbewust de wereld in op één na. De jongen zou net zo goed een balletdanser kunnen zijn of een model voor een schilderij uit de Italiaanse Renaissance. Ute Mahler zag het bijzondere van deze jongen en heeft dat prachtig vastgelegd. Ze maakte ook portretten van bekende figuren zoals zangeres Nina Hagen met haar moeder en van de heel jonge politica Angela Merkel, betrapt op een onbewaakt ogenblik.

Heel indringend zijn de foto’s van Werner Mahler uit de serie ‘Steinkohlenwerk Martin Hoop’ uit 1975. In de Martin-Hoopmijn werd steenkool nog met de hand en met drilboren gedolven. De hitte op deze diepte is enorm en de arbeiders werkten soms totaal naakt. Op de foto’s is hun hele lichaam besmeurd met steenkolengruis, de ogen lichten fel op met een verbeten uitdrukking. ‘Tegenwoordig denk ik dat dit een van de belangrijkste series uit mijn carrière is. De serie is kenmerkend voor mijn interesses’, is het commentaar van Werner Mahler. Drie jaar later werd de mijn gesloten.

‘Monalisen der Vorstädte’ (Mona Lisa’s van de voorsteden) uit 2009-2011, is de eerste gezamenlijke portretserie van het stel, met Da Vinci’s ‘Mona Lisa’ als inspiratie. Het zijn gewone jonge vrouwen die een bijzonder schoonheid hebben en soms zelfs eenzelfde geheimzinnige glimlach laten zien. ‘Kleinstadt’ is het laatste project dat het echtpaar samen deed van 2015 tot en met 2018. Het is een ode aan kleine provinciesteden in Duitsland. Het paar fotografeerde onder anderen jonge mensen die na de middelbare school een keuze moeten maken: blijven of weggaan? Het zijn prachtige foto’s van hangjongeren die verveeld hun tijd doden.

‘Voorbij de grenzen van de DDR’ Fotomuseum Den Haag tot en met 22 september 2019. Meer informatie www.fotomuseumdenhaag.nl