Frisse blik op oude kunst

Artikel in Den Haag Centraal van 9 juni 2022

Fotografen uit België en Nederland lieten zich inspireren door schilderijen uit de collectie van het Mauritshuis. Hun foto’s zijn nu te zien op de tentoonstelling Flash/Back.

 

Het Mauritshuis viert zijn
200-jarig bestaan met een aantal bijzondere evenementen. Eén daarvan is de tentoonstelling Flash/Back, waarvoor zestien bekende en minder bekende Nederlandse en Vlaamse fotografen foto’s maakten, geïnspireerd op een schilderij uit de collectie van het museum. Als een moderne benadering van de zeventiende-eeuwse kunst.

Op de dag van de opening begroeten de deelnemers elkaar als oude bekenden, ze zijn nieuwsgierig naar elkaars werk. Later die middag zal koning Willem Alexander de officiële opening verrichten. In de hal op de begane grond staat een gouden zetel met daaroverheen een roodfluwelen mantel met hermelijnen kraag, als een knipoog naar de huidige koning, maar ook als verwijzing naar koning Willem I die in 1822 de collectie van zijn vader (stadhouder Willem V) naar het Mauritshuis bracht.

De foto’s hangen in dezelfde ruimte als de gekozen schilderijen, door het hele museum verspreid. Nieuwe kunst tussen oude kunst. De tentoonstelling is een zoektocht over alle afdelingen en leidt tot verrassende inzichten.

“De toeschouwer kruipt in het hoofd van de fotograaf en kijkt via zijn lens naar de oude meesters,” zegt medeconservator Hedwig Wösten. “Sommigen wisten direct welk schilderij ze zouden kiezen, anderen zijn wel vier keer terug geweest.”

 

Hand

Stephan Vanfleteren is een bekende Vlaamse fotograaf. Hij was meteen gefascineerd door ‘De Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp’ van Rembrandt, toen hij ontdekte dat het lijk op het schilderij oorspronkelijk geen hand had. De hand was afgehakt bij een eerdere veroordeling en Rembrandt voegde deze pas later toe. Vanfleteren maakte de foto ‘Corpus #1632, 2022’. In een groot blauwgrijs vlak ligt een afgehakte hand op een blok. De hand ziet er niet afschrikwekkend uit, de foto oogt zelfs poëtisch. Bij de pols heeft de huid de kleur van een blauwe plek, de hand zelf is bleek en een beetje rimpelig, de vingers zijn ontspannen. Het licht op de foto is het claire-obscur van Rembrandt. Op de vraag aan Vanfleteren waar de hand vandaan komt, geeft hij geen antwoord, hij draait eromheen. “Het was inderdaad moeilijk om eraan te komen,” wil hij nog wel kwijt.

Alle foto’s staan in de mooi vormgegeven catalogus die bij de tentoonstelling hoort, maar de foto van Vanfleteren, die in werkelijkheid zindert van allerlei gradaties in blauwen en grijzen komt hierin absoluut niet tot zijn recht. De achtergrond lijkt nu een donker vlak zonder toonverschillen.

Datzelfde geldt ook voor de foto van Kadir van Lohuizen die een boer in een stal met koeien fotografeerde. De foto is in werkelijkheid een avontuur van subtiele kleur- en lichtverschillen. In het midden staat een Marokaanse jongen uit Amsterdam die als ‘instapboer’ werkt, als er extra handen nodig zijn. Een schuine straal licht valt in de moderne melkcarrousel naar binnen, waar de bonkige koeien achter glanzende buizen staan. Het zal geen verbazing wekken dat de inspiratie voor deze foto ‘De Stier’ van Paulus Potter was.

 

Flatgebouw

Vincent Mentzel kent ‘Gezicht op Delft’ van Vermeer al zijn hele leven. Het schilderij werd in 1822 door koning Willem I voor het splinternieuwe museum aangekocht. Om ongeveer hetzelfde standpunt te
krijgen, moest Mentzel naar de negende verdieping van een flatgebouw. Hij maakte verschillende foto’s, voegde ze samen en bewerkte ze met moderne technieken. “De toeschouwer ziet dus niet de werkelijkheid, maar dat is op het schilderij van Vermeer ook niet zo. Er is niet zoveel meer over van de idyllische stad uit de zeventiende eeuw, de lucht is het enige echte mooie dat overbleef,” zegt hij.

Anton Corbijn kende het portret van twee Afrikanen van Rembrandt dat hij uitkoos niet. “Ik vond het interessant, omdat ik een deel van mijn tijd in Afrika ben,” zegt hij. Zowel het schilderij als de foto van Corbijn laten intimiteit tussen twee Afrikanen zien.  

Het portret van de dochter van Desirée Dolron hangt naast het ‘Portret van een zesjarige jongen’ van Jan de Bray. Er is een groot verschil tussen de jongen die als volwassene is neergezet en het meisje dat nog kind mag zijn. Ze houdt haar knuffel als een baby in haar armen. Hun blik is wel hetzelfde: ernstig en dromerig.

Alle foto’s blijven na afloop van de tentoonstelling in de collectie van het Mauritshuis.

 

‘Flash/Back’, Mauritshuis, t/m zondag16 oktober. Meer informatie www.mauritshuis.nl

 

 

 

Deelnemende fotografen:

Sara Blokland, Morad Bouchakour, Anton Corbijn, Elspeth Diederix, Desirée Dolron, Rineke Dijkstra, Kadir van Lohuizen, Sanja Marušić, Vincent Mentzel, Erwin Olaf, Kevin Osepa, Ahmet Polat, Carla van de Puttelaar, Viviane Sassen, Dustin Thierry, Stephan Vanfleteren