Veranderend onderwijs zichtbaar in expositie
Fotomuseum Den Haag maakte een tentoonstelling over 150 jaar onderwijs. Een ode aan de leerling met herkenbare situaties en herinneringen aan de schooltijd.
Wie
herinnert zich zijn eigen schooltijd niet? Het is een periode vol met
onzekerheden, ontluikende liefdes en vriendschappen voor het leven, een onvergetelijke
tijd waarin je op zoek bent naar jezelf en naar jouw plek op de sociale ladder.
Niet zelden is de school belangrijker dan het gezin, maar pestgedrag kan ook je
toekomst verwoesten en je voor altijd met een minderwaardigheidsgevoel
opzadelen.
Het
Fotomuseum Den Haag maakte de tentoonstelling ‘School – Verliefd, verveeld,
verslapen’, een fotografische reis door 150 jaar
onderwijs. Voor velen zal het een feest van herkenning zijn, voor anderen een
pijnlijke herinnering aan een moeilijke tijd. De expositie is in thema’s
verdeeld en zo is goed te zien hoe de relatie tussen docent en leerling in de
loop der jaren veranderd is. Op oudere foto’s zien we kinderen met een ernstige,
soms zelfs angstige blik in de ogen. Op latere foto’s is de afstand tussen
leraar en leerling minder groot, de leraar heeft zich verplaatst van vóór naar
middenin in de klas. Tafels staan niet meer achter elkaar in rijen, maar in
andere opstellingen.
Klappen
Aan het begin van de tentoonstelling hangen drie zwartwit foto’s
uit 1961 met een jongetje dat in de hoek staat, aanvankelijk met het gezicht
naar de muur, op de laatste foto hartstochtelijk huilend. Het meest shockerend
is misschien nog wel dat een vrouw - misschien de juf - er destijds foto’s van
maakte. Ook de foto van een eerste schooldag in 1955 straalt niet bepaald
vrolijkheid uit. Kinderen houden hun moeders stevig vast, het moment van
afscheid nadert onverbiddelijk. Weer op een andere foto is op een bord te lezen
dat de school dicht is omdat de kolen op zijn. Haveloze kinderen poseren in
1917 bij een school in een woonwagen. Lezen leerde je met ‘Aap-Noot-Mies’ en zat
je niet stil dan kreeg je klappen in je handpalm met een liniaal.
De
tekst naast een foto van de Reichsschule in
Valkenburg is bijna onvoorstelbaar. Van 1942 tot 1944 werden daar Nederlandse jongens
opgeleid tot de toekomstige bestuurlijke en militaire elite van het Derde Rijk.
Omdat hun ouders lid van ‘de foute partij’ waren, werden ze op hun oude school
gepest en konden ze naar deze nationaalsocialistische school. De selectie was
zwaar, leerlingen moesten goede cijfers hebben en lichamelijk sterk zijn, ze
moesten daarnaast voldoen aan alle kenmerken van het Arische ras. Toen de
geallieerden in september 1944 richting Limburg trokken, werden deze leerlingen
naar Duitsland geëvacueerd waar ze loopgraven moesten bouwen of naar het front
gestuurd werden.
Haagse scholen
Praktisch
onderwijs was vroeger normaler en vaak moest je op je 12e al werken. Er zijn meisjes gefotografeerd in de keuken van de
huishoudschool, jongens sleutelen aan motoren of leren hoe ze vissersnetten
moeten maken. Inmiddels is er veel veranderd. Krijt is vervangen door het
digibord, het leitje door de laptop. Jongens mogen breien, meisjes leren
techniek.
Haagse scholen zijn goed vertegenwoordigd. Er is een foto van een
school aan het Alberteimsplein In Spoorwijk waar kleuters in 1929 een maaltijd
krijgen voorgeschoteld. Opvallend is een foto van de Zuidwalschool, een openluchtschool
in Den Haag, waar de leerlingen buiten op het dak les krijgen. De architect was
Dienst Plaatselijke Werken. Er is een foto van de gymnastiekles op het Rijnland
Lyceum. Wie herinnert zich niet de angst om als laatste gekozen te worden in het team?
Raimond Wouda fotografeerde scholen door heel Nederland,
waaronder in 2006 het Haagse Segbroekcollege. Hij fotografeerde leerlingen
buiten het klaslokaal met de camera op een hoog statief. Opvallend is de
vrolijkheid van de leerlingen en de intimiteit waarmee ze zo dicht mogelijk bij
elkaar kruipen.
Op recente foto’s wordt duidelijk hoe moeilijk het voor
leerlingen in coronatijd was. Christian van der Kooy fotografeerde het
Sweelinckplein in mei 2020, scholieren zitten in kleine groepjes op het gras en
houden zo contact met elkaar. Uit diezelfde tijd zien we ook een foto van een
meisje, alleen achter een laptop. School is onmisbaar voor de sociale ontwikkeling
van een kind.
‘School – Verliefd, verveeld, verslapen’ t/m zondag 6 augustus in Fotomuseum De Haag.
Meer informatie www.fotomuseumdenhaag.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat hier uw reactie achter.