‘EIGENLIJK WILDE IK MINISTER WORDEN’

Artikel in Pulchriblad 2 juni 2019

Jan van Spronsen maakt figuratief werk met kubistische invloeden. Van 15 juni tot en met 17 juli exposeert hij in de Klinkenbergzaal I en II van Pulchri Studio.

Jan van Spronsen (87) werkt nog elke dag. “Als jij nou straks weg bent, dan ga ik direct weer aan de slag,” zegt hij. Velen (waaronder ondergetekende) zullen zich zijn lessen anatomie en modeltekenen aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten nog goed herinneren. Hij gaf streng maar rechtvaardig les. Ook híj weet het nog, want hij heeft een ijzersterk geheugen. “We gingen op werkweek naar Brouwershaven,” zegt hij. “Het was een beetje te koud om de hele dag buiten te tekenen, maar er was een café waar jullie je tussendoor konden opwarmen. En ’s avonds bespraken we het werk.” Zelf aquarelleerde hij daar koeien in de wei, die hij met een paar streken op papier zette.

De expositie in Pulchri Studio bestaat uit recent en wat ouder werk. Meestal stillevens, met  water- en olieverf geschilderd. “Ik heb een boomstronk, die sleep ik al mijn hele leven met me mee. Ik ben hem een beetje gaan vervormen. Die ga ik in een serie van drie ophangen,” zegt hij. Hij moet even zoeken, de stronk zelf ligt boven op de kast, vóór een koeienschedel met blauwe verfvlekken. Zijn geschilderde stronken hebben schitterende kleuren gekregen. In het ene werk is de vorm nog herkenbaar, de andere is abstracter. “Mijn stronk krijgt zo verschillende gedaanten.”

Poppenkopjes

Met een aantal voorwerpen waar hij erg aan gehecht is, maakt hij steeds nieuwe composities. “Ik kom er niet van los, iedere keer maak ik weer iets anders. Er zijn talloze combinaties mogelijk.” De schilderijen laten een stuk versiering van een dakrand zien, een olielamp en een vijzel. Het is een ingenieus spel van gekleurde vlakken geworden, geel, rood, blauw en wit. Kubistisch. Het werk verschilt erg van zijn figuratieve aquarellen. “Ja dat is logisch toch? Je ondergaat de tijd. Je moet ook niet als een dommekracht alsmaar dezelfde impulsen blijven volgen,” zegt hij.

Wat hetzelfde is gebleven, is de manier waarop Jan van Spronsen trefzeker een landschap of een stilleven neerzet. De hand van de meester is op die werken duidelijk herkenbaar. Een stilleven met stenen poppenkopjes, een doosje en een kan met een oranje lampionplant, gerangschikt voor een blauwe papieren draagtas, wordt een prachtige aquarel met speelse vormen en heldere kleuren. “Deze is eigenlijk ontstaan uit blokken kleur,” zegt Van Spronsen. “Dus toch ook weer een beetje kubistisch. Vroeger maakte ik mij wel eens zorgen over die onderlinge verschillen in mijn werk, maar nu denk ik: soms gaat het zo. Ik denk er wel steeds goed over na: heeft zo’n vorm het recht van bestaan? Ik ben altijd gefascineerd geweest door het kubisme dat een hele andere ruimtebeleving heeft dan het al sinds de Renaissance bestaande centraal-perspectief.”

Morandi

“Op de HBS moest je nog eindexamen doen in tekenen. Op dat moment dacht ik: dat is leuk, dat begrijp ik. Daarmee is het begonnen,” zegt Van Spronsen. Hij vertelt dat hij eerst een paar jaar op een kantoor heeft gewerkt bij het ministerie van Oorlog. “Eigenlijk wilde ik wel minister worden, want ik wist dat ik geen kantoorman wilde blijven. En dan niet minister van Oorlog, maar minister van álles. Ik begon er toen ik zestien was, op Plein 4. Aan de voorkant zat Staf, de minister, en ik kwam daar als loopjongen in die mooi-betimmerde kamer waar een groot schilderij met een of ander oorlogstafereel hing. Ik dacht: als ik dát toch eens kon bereiken!”

Gelukkig werd Jan van Spronsen schilder, geïnspireerd door andere grote en kleinere namen. “Ik vind het mooi als je in het werk kunt zien of iemand een goede tekenaar is. Er zijn van die schilderijen waar je een beetje stil van wordt zoals die van Morandi. Wat een serene stilte! Van Gogh, daar was ik ook weg van, later werd dat Cézanne. Ook de robuuste Belgische schilders zoals Permeke, Gustaaf de Smet en Frits van den Berghe, die heel dicht bij het aardse bestaan bleven. Ze schilderden het Vlaamse land, hun dorp, cafeetjes of het gewone boerenleven. Deze schilders ontdekten het kubisme en importeerden dat in België. En zij hebben mij weer beïnvloed.” In het werk van Jan van Spronsen kun je zien dat hij een goede tekenaar is. En soms word je er een beetje stil van.