Sprookjesachtig panorama met fantasiesteden aan zee

Hanna de Haan maakt voorstellingen van zwevende gebouwen, in de lucht en aan zee. Ze gebruikt er houten platen voor die ze in een cirkel zet. Zo ontstond Panorama Hesjtèk #.

Soms zie je kunst die je onmiddellijk treft en in verbazing en bewondering achterlaat. Dat is het geval bij het bekijken van de installatie ‘Panorama Hesjtèk #’ van kunstenares Hanna de Haan. In museum Panorama Mesdag bouwde ze haar eigen panorama: een cirkel van grote houten platen die ook gediend hebben als ondergrond voor haar ‘rubbings’, een techniek waarmee je door wrijven een afdruk van een reliëf krijgt. De platen zijn een meter breed, ruim twee meter hoog en bedekt met voorstellingen die ze er met guts en naald in kerfde. Het oppervlak is eerst met inkt donkerder gemaakt. De platen hebben prachtige natuurlijke tinten gekregen door de combinatie van het geïnkte oppervlak en de diepe kerven waarin het blanke hout zichtbaar is. De afbeeldingen laten fantasiesteden zien met gebouwen die vaak nog in de steigers staan en soms wel lijken te zweven. De toeschouwer loopt door een denkbeeldige stad aan zee en dat is natuurlijk de verbinding met het kunstwerk ‘Panorama Mesdag’ gemaakt door Hendrik Willem Mesdag in de 19^e eeuw, elders in het gebouw te bekijken.

‘Ik creëer iets en reageer daar weer op, totdat het einde aansluit bij het begin’, is een uitspraak van De Haan die in dit geval een dubbele betekenis heeft: in haar cirkelvormige panorama kun je eindeloos blijven rondlopen.

In de zaal hangen ook de rubbings zelf. Met waskrijt is De Haan over dun Japans papier gegaan dat ze op de houtplaten legde, om zo het reliëf zichtbaar te maken. Zoals je vroeger als kind de afdruk van een stuiver tevoorschijn toverde door met een potlood over een papiertje te wrijven, waar de stuiver onder lag.

Hijskraan

“Alles is in beweging. Bestaande gebouwen zijn gehuld in steigerdoeken, nieuwe architectuur is in aanbouw, helikopters vliegen aan en de golven zijn onstuimig,” zegt Minke Schat, directeur van museum Panorama Mesdag over het werk, dat Hanna de Haan speciaal voor het museum maakte. “Zo leeft het gedachtengoed van Mesdag voort in het heden, als een tijdloos fenomeen.”

Naast de ‘rubbings’ zijn ook tekeningen en schetsboeken tentoongesteld die dezelfde krachtige uitstraling hebben. De Haan maakte de tekeningen in verschillende grote steden. Ze was altijd al gefascineerd door een druk straatbeeld zoals bijvoorbeeld dat van São Paulo, de grootste stad van Brazilië, maar ook van Amsterdam. “De snelheid waarmee steden groeien, intrigeert mij, net zoals het feit dat een stad nooit af is en altijd verandert. Nieuwe constructies die nog niet af zijn, geven een indruk van de uiteindelijke bedoeling, maar laten niet het definitieve gebouw zien. Dat geeft mij ruimte voor mijn fantasie. Zo’n gebouw ziet er meer uit als de zoekende lijnen van een schets. Ik speur ook altijd de horizon af naar hijskranen. Die leiden me naar een plek waar iets gebeurt dat ik kan tekenen.”

Toeschouwers willen altijd graag vergelijken met iets dat ze al kennen. De naam van kunstenaar Contstant Nieuwenhuys valt en ook die van Piranesi de Italiaanse architect uit de 18^e eeuw, zelfs die van Christo, bekend van zijn ínpakkunst’ en een favoriet van De Haan. “Als ik naar dat werk kijk, vind ik het mooi dat je dan die harde lijnen hebt en de zachte van het doek. Ik heb altijd vanaf het begin al gebouwen gemaakt, maar er komen nu wel steeds meer mensen in. Mijn vader is architect, dat heeft er misschien ook mee te maken, Alleen kijken architecten altijd op een manier dat alles moet kloppen en dat botst heel erg met mijn werk, want ik vind het juist spannender als het niet klopt.”

Hanna de Haan geeft met haar tekeningen en installatie de suggestie alsof je door een bestaande sprookjesstad wandelt. Of het nu klopt of niet, de overtuiging is er zeker.

Hanna de Haan, ‘Panorama Hesjtèk #’, t/m 6 oktober in Panorama Mesdag. Meer info www.panorama-mesdag.nl