Tere breisels en woeste kleuren

Artikel Den Haag Centraal van 28 november 2019

Kunstmuseum Den Haag presenteert een tentoonstelling met werk van Rob van Koningsbruggen, schilder van heftige kleuren en grillige vormen.

Kunstenaar Rob van Koningsbruggen (1948) werd bekend met zijn eigenzinnige schilderijen. In Kunstmuseum Den Haag is nu een tentoonstelling van zijn werk te zien over de periode 2003 – 2019. Sinds de jaren zeventig heeft Rob van Koningsbruggen regelmatig tentoonstellingen gehad in grote musea van Nederland. Zijn werk is abstract, kleur speelt een grote rol. De verf is vaak pasteus en in verschillende lagen aangebracht, soms met vegen van brede kwasten, soms met dunne sliertjes verf, zo uit de tube.

 “De schilderijen van Van Koningsbruggen zijn weerbarstig, er zit enorm veel spanning in zo’n doek,” zegt museumdirecteur Benno Tempel over het werk. “Niemand durft met kleur te doen wat hij doet. Telkens weer is het zien van een schilderij van Van Koningsbruggen een ervaring, eerst ben je uit het veld geslagen, vervolgens kruipt het onder de huid en krijg je het niet meer uit je hoofd.”

Ook in het dagelijkse leven is Van Koningsbruggen een ‘enfant terrible’. In 2006 stak hij een projectbureau in brand dat het uitzicht vanuit zijn woning in het dorpje Den Oever (Noord-Holland) wilde verknoeien met de bouw van nieuwe huizen en de aanleg van een dijk. Hij gaf zichzelf aan en zat vijf maanden in de gevangenis. In 2012 werd hem de toegang tot het Stedelijk Museum in Amsterdam ontzegd omdat hij dreigde over de schilderijen van Marlene Dumas en Luc Tuymans te urineren. Toen het Stedelijk hem weer wilde toelaten, schreef de schilder in een e-mail dat hij dan wel met Heineken-ontvoerder Willem Holleeder langs zou komen. Hierop werd hem de toegang tot het museum opnieuw ontzegd. Het Stedelijk museum had toen al zeventien werken van hem in de collectie.  

Lang haar

Van Koningsbruggen ging in 1970 naar de koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag waar hij al na een paar maanden werd weggestuurd omdat zijn haar te lang was. Hij ging naar de Vrije Academie waar hij kon maken wat hij wilde. Hij maakte tekeningen waarbij hij allerlei belemmeringen verzon door bijvoorbeeld zijn arm maar beperkt te laten bewegen. Hij wilde hiermee een persoonlijk handschrift vermijden. Rond 1974 begon hij met het maken van zijn 'schuifschilderijen’. Hij zette verf op één doek en schoof daar een tweede doek overheen waarbij er automatisch evenwijdige banen van verf op beide doeken ontstonden die hij als een tweeluik of vierluik presenteerde. Het ene doek was de ‘kwast’ voor het andere.

De werken van Van Koningsbruggen zijn allemaal zonder titel. Twee werken op de tentoonstelling springen eruit omdat ze sterk aan het werk van Mondriaan en Van Doesburg doen denken, met alleen de primaire kleuren en wit. De vierkante doeken zijn in elkaar geschoven en diagonaal opgehangen.

Breiwerk

Aan het begin van de tentoonstelling bevindt zich aan de rechterkant, vlak voor de entree,

een kleine zaal. Het beste is om daar pas terug te keren als je het kleurrijke geweld van de schilderijen uit de grote zalen verwerkt hebt. Er hangt werk uit de beginperiode, onder andere een aandoenlijk breiwerkje achter perspex, dat nog aan de breinaalden zit. Van Koningsbruggen maakte het vlak na zijn academietijd, rond 1972. In die periode probeerde hij het ritme van zijn breisels over te brengen in een aantal tekeningen. Hij tekende de golfbewegingen van de draad met inktlijnen op papier (gebreide structuren), later werden dat woordjes die hij eindeloos in een zorgvuldig handschrift en met Oost-Indische inkt herhaalde: ‘recht, schuin, scheef’. Nog later werden het bijna gedichten: ‘krib, lijk, slaakt, in, el, alles’. Het gekriebel van de letters heeft iets teders. Het komt bij je binnen en valt bijna niet te rijmen met zijn woeste schilderijen.

Rob van Koningsbruggen in Kunstmuseum Den Haag, tot 23 februari 2020. Meer informatie www.kunstmuseum.nl