Thuis is niet altijd veilig

 Den Haag Centraal van 25 juni 2020

Het thema van de Papier Biënnale in Museum Rijswijk draait dit jaar om eigen huis en haard. Kunstenaars tonen hun persoonlijke ervaringen.

In Museum Rijswijk is dit jaar in de zomermaanden weer een indrukwekkende tenttoonstelling van en met papier te zien. De Papier Biënnale en Textiel Biënnale wisselen elkaar elk jaar af, de tentoonstellingen hebben inmiddels internationale bekendheid opgebouwd.

Toen het thema ‘THUIS/HOME’ voor 2020 werd vastgesteld, wist niemand nog dat het zo’n enorme lading zou krijgen. Nu is het een onderwerp waar de hele wereld mee bezig is. Door de internationale lockdown zijn mensen vaker thuis dan ooit tevoren. De eenentwintig kunstenaars die in Museum Rijswijk exposeren laten hun persoonlijke ervaringen met huiselijke omstandigheden zien. Soms gaat het over de eigen positie binnen een familie, maar ook over migratie of over de onveilige situatie van vluchtelingen. Ook zijn er avonturiers bij die op zoek zijn naar het land van melk en honing, soms is een thuis beladen door de geschiedenis die het heeft.

 Grootmoeder

De kunstenaars zijn in het museum nog bezig met het opbouwen van hun installaties. Veel objecten worden ter plekke gemaakt, speciaal voor deze tentoonstelling. Midden op de vloer zit papierkunstenaar Quentley Barbara (Willemstad, Curaçao, 1993) omringd door gebruikte kartonnen dozen en zilverkleurige ducttape, in zijn hand een stanleymes. Naast hem staat een grote papieren kop van een oudere vrouw, een portret van zijn grootmoeder. Barbara maakt installaties van karton, het gezin waarin hij opgroeide speelt daarin een grote rol. Op zijn dertiende werd hij opgenomen in de gemeenschap van Instituto Buena Bista op Curacao, opgezet door de kunstenaars David Bade & Tirzo Martha. Tot zijn achttiende heeft Barbara daar gewerkt, toen besloot hij naar Nederland te gaan om aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag te gaan studeren. In 2018 werd hij gekozen tot de ‘Best of Graduates’ met zijn eindexamenwerk ‘The Foreigners’. Het bestond uit een ruimte van gerecycled karton met daarin willekeurig geplaatste en meer dan levensgrote hoofden van zijn familieleden.

Het werk van Suzanne Inglada (Banyeres del Penedes, Spanje, 1983) bestaat uit uitgeknipte groepen mensen op groot formaat, die in een gewelddadige of emotionele actie verwikkeld zijn. Zij is geïnspireerd door de Spaanse en Catalaanse cultuur, de geschiedenis en de politiek. Geweld en macht, ook in de huislijke omgeving, zijn onderwerpen die haar intrigeren. De figuren zijn zowel midden in de ruimte als tegen de wand geplaatst, het geheel geeft op die manier de indruk van een theaterscène. Inglada volgde eerst een theateropleiding in Barcelona en koos toen toch voor de beeldende kunst. Haar werk viel al eerder op tijdens Art Rotterdam 2020 in de stand van galeriehouder Maurits van der Laar.

 

Bootvluchtelingen

Heel mooi is de installatie van Anna van Bohemen (Rotterdam, 1948). Trossen met papieren ogen hangen aan de wand. Elk oog zit in een papieren kommetje, ze zijn met garen aan elkaar gezet. In verschillende culturen staat het oog voor bescherming tegen het kwaad. Ogen worden aan de gevel van het huis of voor het raam gehangen om de bewoners tegen kwade geesten te beschermen. Aan de andere wand hangen stroken die bestaan uit brieffragmenten, archieven uit het verleden. Ervóór staan van papier gevlochten manden in een kring, op wankelende pootjes. Het natuurlijke materiaal is prachtig van kleur. Alle elementen - de ogen, de brieven en de manden - maken deel uit van jeugdherinneringen van Van Bohemen. Haar moeder kwam oorspronkelijk uit Polen. Na de Tweede Wereldoorlog was het lange tijd niet mogelijk om terug te gaan. Toen dat wel weer kon, reisde de 10-jarige Anna mee, zo leerde zij het leven in Polen kennen. Op markten en in huizen zag ze overal gevlochten manden staan met daarin fruit, gebak en pasteien. Voor haar staan de manden gelijk aan gastvrijheid en een ‘welkom thuis’.

De installatie ‘Vita di Cartone’ van Gianfranco Gentile (Verona, Italië, 1949) belooft heel indrukwekkend te worden. Het werk dat nu nog op de grond ligt uitgespreid, zal straks opgehangen worden. Op de tekening, gemaakt met pastelkrijt, zijn mensen afgebeeld die op elkaar gedrukt in een bootje zitten. De bedoeling is dat er steeds opnieuw water over het werk zal gaan stromen, dat uit flessen loopt die erboven opgehangen worden. Het kwetsbare werk dat op gelaagd en gerecycled karton gemaakt is, zal dan letterlijk verdwijnen. Verdrinken, zoals ook de bootvluchtelingen kans maken om tijdens hun overtocht te verdrinken.

De tentoonstelling is een ontdekkingsreis langs allerlei verschillende thuissituaties en herinneringen, met steeds weer verrassende en onverwachte ontknopingen.

 

Papier Biënnale ‘THUIS/HOME’ in Museum Rijswijk, van 28 juni t/m 15 november 2020. Meer informatie www.museumrijswijk.nl