‘Ik wou dat ik jouw traan was’

Vera Srbinović, beroemd dichteres uit Servië, kwam voor de liefde naar Den Haag. Haar bundels werden onlangs in haar geboorteland opnieuw uitgegeven. Ze zijn nu in het Nederlands vertaald.

Door Margreet Hofland

foto Dana Lamonda

De bundel ‘Alsof de sterren daalden’ van dichteres Vera Srbinović (86), geboren in Belgrado en wonend in Den Haag, komt in een Nederlandse vertaling uit op zaterdag 25 mei 2019.

Srbinović is nog steeds een heel mooie vrouw. Ze is zorgvuldig opgemaakt met roze oogschaduw en rode lipstick, ze draagt bengelende oorbellen. Haar enorme huis in het centrum heeft de sfeer van een Byzantijns paleis. Elk vertrek heeft dezelfde exotische uitstraling en is gedecoreerd met herinneringen uit haar geboortestad. Aan de muren hangen originele iconen en schilderijen van haar overleden broer, de bekende kunstenaar Mladen Srbinović. Op tafel een mandje met door haar beschilderde eieren in de stijl van Fabergé. Als ze begint te vertellen, ontrolt zich ter plekke een adembenemend levensverhaal.

In 1959 kwam Vera Srbinović, een prachtige vrouw van zesentwintig, naar Nederland. Ze was net getrouwd met Antonie Dake, correspondent voor het Parool in Moskou, en ging in Den Haag wonen. “Ik heb veel verdriet gehad toen ik Belgrado moest verlaten. Maar ik was jong en verliefd,” zegt ze. “Ik hoorde daar bij een groep jonge schrijvers, de Servische neosymbolisten. We waren heel beroemd, maar de competitie was enorm. Iedereen was dichter, ook onze staatsmannen en diplomaten. Er is een rijke traditie in de literatuur in Servië.” Het is nog steeds een gevoelig onderwerp voor haar. “Samen met mijn goede vriend die ik ‘Prins Poëzie’ noemde, steeg ik er bovenuit. We liepen altijd gearmd door de straten van Belgrado. Hij werd helaas vermoord, uit jaloezie. Opgehangen. Ik trouwde en verdween daarmee uit de belangstelling. De groep dichters had het gevoel dat ik hen had verraden door te verdwijnen naar het Westen. Later zag ik in Belgrado een van hen terug. Hij was genomineerd voor de Nobelprijs. ‘Jouw plaats is hier, naast mij,’ zei hij. Ik schoot vol en moest mijn tranen wegvegen. Toen fluisterde hij in mijn oor: ‘Ik wou dat ik jouw traan was’.” Als Srbinović het vertelt, is ze zichtbaar ontroerd. De heimwee naar haar land is nooit verdwenen. “In Servië is cultuur heel gewoon, het is een dagelijkse bezigheid. Net als in Rusland waar ze in de trein Dostojewski en Tolstoi lezen.” Ze schrijft: ‘Liggend op mijn boekenplanken/ hier, zover van jou vandaan, met jouw boeken,/ droomde je nooit dat je, herboren, zou spreken tegen mij.

Palmyra

Srbinović is altijd blijven schrijven, maar dertig jaar lang nam niemand notitie van haar. Ze begon in 1991 weer met het uitgeven van haar gedichten bij kleine uitgevers. “En toen kreeg ik in 2017 een verzoek van de oudste, zeer gerenommeerde uitgeverij Srpska književna zadruga (SKZ) in Belgrado om bij hen een bundel uit te geven.”

Plotseling werd ze weer erkend als een van de oprichters van de groep van destijds. Als 85-jarige vloog ze op uitnodiging van de uitgever in haar eentje naar Belgrado. “Ik werd uitgenodigd voor een persconferentie, kwam boven in de uitgeverij en verbaasde mij over alle journalisten die aanwezig waren. Voor wie komen die allemaal? dacht ik. Toen bleek dat ze voor mij kwamen. Ik wist niet of ik moest lachen of huilen.”

De gedichten van Srbinović worden omschreven als lyrisch, met een poëtische expressie, peinzend over de betekenis van het bestaan en de vergankelijkheid. Ze schrijft over de vernietiging van Palmyra: ‘Huil Palmyra,/ duizenden van jouw zuilen/ die de tijd doorstonden,/ de woestijn, de Syrische hemel,/ en sterren in purperen nachten/ omzoomd door gras en rivieren,/ jouw prachtige tempels/ waar karavanen passeerden,/ zijn nu alleen nog maar ruïnes/ gewapende soldaten/ angstige ogen, tanks,/ kamelen karavanen,/ geen gezichten meer. (…).’

Vera Srbinović is op dit moment een van de meest gevierde dichters van haar vaderland. Schrijver en Hagenaar Theo Monkhorst vertaalde twee gedichtenbundels vanuit het Engels naar het Nederlands. Zijn bewondering voor haar is groot. “Zij wordt nu erkend als één van de grondleggers van de moderne Servische poëzie,” zegt hij.

Vera Srbinović, ‘Alsof de sterren daalden’ (uitgeverij Gopher), boekpresentatie zaterdag 25 mei, 16.00 uur, Pulchri Studio. De dichteres wordt geïnterviewd door de Haagse schrijver en slavist Alexander Münninghoff. Meer informatie www.gopher.nl