Zoeken naar evenwicht tussen mens en wereld

Artikel in Den Haag Centraal van 22 december

Museum Voorlinden laat zien hoe de mensheid tegen beperkingen aanloopt en kunstenaars op zoek gaan naar nieuwe zienswijzen.

 

Door Margreet Hofland

 

 “Op dit moment hebben we te maken met tijden waarin eindeloos veel problemen op ons afkomen,” legt Suzanne Swarts, directeur van museum Voorlinden uit. “Denk bijvoorbeeld aan pandemieën, overbevolking en klimaatveranderingen, daar moeten we iets mee. We kunnen van alles, maar we houden vaak geen rekening met de begrenzingen van onze planeet, we zullen moeten leren leven met beperkingen. Wij als museum zijn ervan overtuigd dat kunstenaars ons daarbij kunnen helpen, zij zijn altijd als eersten op zoek naar antwoorden.”

Het museum heeft voor ‘Tot hier en verder’, over de worsteling tussen de ons omringende wereld en de mensheid, geput uit hun vaste collectie. Een aantal stukken is nieuw en andere waren eerder te zien. De expositie toont in de eerste zalen een status quo: hoe is de situatie op dit moment? Verderop zie je dat kunstenaars daar niet in blijven hangen maar de situatie ombuigen naar nieuwe mogelijkheden. “Hopelijk werkt het zo aanstekelijk dat het navolging heeft. Daarom deze titel: Tot hier en verder.” zegt Swarts.

Voor de bezoeker voelt de tentoonstelling als een reis die start bij een wereld die verre van optimaal is, langs een kantelpunt leidt en dan nieuwe manieren van kijken laat zien, waarin misschien hoop te vinden is.

 

Hekwerk

Het eerste werk komt al direct met kracht bij de toeschouwer binnen. Het is een werk van de Cubaanse kunstenaar Yoan Capote, ‘Isla’. Met zo’n 220.000 scherpe vishaken, ingeslagen op een geschilderde achtergrond, bootst hij een woeste zee na. Het werk gaat over het geïsoleerde leven op een eiland als Cuba, waar de zee beperkingen oplegt, maar ook voorziet in levensbehoeften en uitzicht biedt op een toekomst aan de andere kant van het water. Met veertien assistenten werkte hij drie maanden lang aan dit kunstwerk. Het hekwerk van vishaken symboliseert het isolement dat je als eilandbewoner ervaart.

François Morelett wil met zijn werk ‘l’Avalanche’ laten zien dat er lawines kunnen ontstaan wanneer de sneeuw niet goed hecht aan de ondergrond. Met blauw neonlicht en kabels symboliseert hij een verschuivende sneeuwmassa, die zoals iedereen weet, rampzalige gevolgen kan hebben voor de omgeving. De boodschap is somber maar het blauwe kunstwerk is sprookjesachtig mooi.

 

Geheime doorgang

Het is een feest om weer door het kunstwerk ‘Through the Wall’ te kunnen lopen van kunstenaar Song Dong. “Op veler verzoek hebben we het weer uit de opslag gehaald,” aldus Suzanne Swarts.

Een muur is meestal een barrière maar deze ‘muur’ is eigenlijk een geheime doorgang naar een ander universum, naar de toekomst. Hij heeft de vorm van een oude stadsmuur - aan de ene kant schuin en aan de andere kant recht - en bestaat uit tientallen kozijnen van oude ramen en deuren die uit een buurt in Beijing komen, waar de kunstenaar zelf opgroeide en nog steeds woont. Zijn buurt verdwijnt langzaam om plaats te maken voor nieuwbouw. Aan de binnenkant hangen tientallen goedkope lampjes en overal zijn spiegels. Het roept een vrolijk en hallucinerend gevoel op als je er doorheen wandelt. De kunstenaar vervlecht op deze manier heden en verleden met zijn persoonlijke herinneringen.

 

Schervenzee

De laatste zaal verbeeldt hoop op de toekomst en laat ook zien dat de natuur ons uiteindelijk zal overleven. Zes manshoge en metersbrede panelen met de titel ‘Fatigues’ roepen ontzag op. Ze zijn gemaakt door Tacita Dean met wit krijt op zwarte schoolborden, haar inspiratie waren de bergketen Hindu Kush en het Himalaya gebergte. De krijttekeningen laten de kracht van de natuur zien maar ook de kwetsbaarheid, je kunt ze immers zo weer wegvegen.

Op de vloer in diezelfde zaal ligt een ‘tapijt’ van duizenden porseleinen scherven uit de Ming-dynastie met de naam ‘Tiger, tiger, tiger’ en gemaakt door activist en kunstenaar Ai Weiwei. De tijger is het symbool voor moed. Twee decennia lang zocht hij naar potjes, flesjes en schaaltjes met handgeschilderde tijgers aan de binnenkant. Een deel daarvan sloeg hij stuk om de verborgen tijgers bloot te leggen, die door de eeuwen heen met veel vakmanschap geschilderd zijn. Ai Weiwei wil hiermee een ode brengen aan vergeten kunstenaars uit het verleden. De schervenzee laat ook zien hoe kwetsbaar ons culturele geheugen is.

 

‘Tot hier en niet verder’ in museum Voorlinden, einddatum nog niet bekend. Meer informatie www.voorlinden.nl