Fotograaf Paul Blanca combineerde afschuw met schoonheid

Artikel in Den Haag Centraal van 29 april 2022

Paul Blanca deinsde er niet voor terug om zichzelf te verminken voor een mooie foto. Ook probeerde hij emoties vast te leggen die dieper gingen dan normaal.

 

In 1986 maakte fotograaf Paul Blanca (1958-2021) een foto van zijn rug, waarin zojuist met een scheermesje een Mickey Mouse was gekerfd. Mickey steekt zijn duim op terwijl de druppels bloed er overheen glijden. De foto heeft een aangrijpende schoonheid en wordt gerekend tot een van de iconen van de Nederlandse fotografie.

Naar aanleiding van het overlijden van Blanca presenteert Fotomuseum een hommage aan het vroege en meest intense werk van deze fotograaf, vooral uit de periode 190-1985.

Afkeer en esthetiek liggen in de foto’s van Blanca vaak niet ver uit elkaar. Hij verminkte zichzelf met scheermessen, pijlen, ijzerdraad en spijkers en zocht de grenzen op van wat zijn lichaam aankon. Maar er is ook een zelfportret, waarop hij naakt en kwetsbaar staat afgebeeld. De poëtische foto laat een prachtige man zien in de pose van De Denker van Rodin en doet je naar adem happen van schoonheid.

 

Rauw

Paul Blanca bewoog zich aan de zelfkant van het leven. Op het moment dat hij meer en meer verslaafd raakte, gebruikte hij zijn werk als ruilmiddel. Zijn foto’s zijn rauw en confronterend. Hij vroeg vrouwen naar hun meest traumatische herinneringen terwijl hij ze naakt en huilend vastlegde, maar wél altijd met mooi strijklicht. Op andere foto’s vervormde hij het gezicht van zijn modellen met een draad. Hij fotografeerde zichzelf met een half dozijn palingen in zijn keel, met een pijl die zijn wangen doorboort en met dichtgenaaide lippen.

Ondanks dat blijven zijn foto’s dichterlijk, hoe gruwelijk het onderwerp ook is. Het is vergelijkbaar met het
kijken naar een film over een moordenaar, waar je gaandeweg sympathie voor gaat voelen. De regisseur - in dit geval de fotograaf - dwingt je om anders te kijken. De foto’s van Blanca zetten de toeschouwer aan het denken over wat schoonheid is en blijven intrigeren. Op een van zijn mooiste foto’s staat hij met zijn moeder. Ze zijn allebei naakt en omhelzen elkaar. De intimiteit en de liefde die de foto uitstraalt, is aangrijpend. Bijna dertig jaar later maakte hij de foto opnieuw, maar dan draagt hij zijn moeder in zijn armen, op de manier waarop hij haar naar bed bracht toen zij niet meer kon lopen.

 

Lustobject

Blanca werd in de jaren tachtig in één adem genoemd met fotograaf Erwin Olaf. Met choreograaf Hans van Manen werkte hij aan een serie foto's waarbij ze zichzelf, elkaar en anderen fotografeerden met als thema 'De man als lustobject’. Van Manen introduceerde hem in de balletwereld, waardoor Blanca foto’s kon maken van dansers. In 1982 gaf Van Manen hem een rol in zijn balletstuk ‘Pose’, waarin hij een kickbokser speelde. Hij leerde Blanca ook het technisch fotograferen en het omgaan met modellen. De zwart-witportretten van Blanca van collega-kunstenaars, acteurs, schrijvers, dansers en popmusici werden zeer gewild bij kranten- en tijdschriftenredacties.

Na Amsterdam veroverde Blanca de internationale kunstwereld. Hij belandde in de high society van kunstenaars in New York en raakte bevriend met de beroemde fotograaf Robert Mapplethorpe. Onder zijn nieuwe vrienden waren Grace Jones, Keith Haring en Willem de Kooning. Mapplethorpe liet Blanca zien hoe hij  persoonlijke fascinaties, zoals seksualiteit in beeld kon brengen en noemde hem ten slotte ‘zijn enige echte concurrent’.  

 

Catastrofe

Een andere vriendschap eindigde in een catastrofe. Kunstenaar Rob Scholte beschuldigde Blanca in een heftig interview in Het Parool van de bomaanslag in 1994, die hem beide benen kostte. Blanca had in een eerder interview aangegeven hoe makkelijk je in Nederland aan wapens en handgranaten kon komen, maar verder was er geen enkele aanwijzing van zijn schuld. Vanaf dat moment was het gedaan met zijn carrière. Iedereen trok de handen van hem af en hij raakte vanwege zijn verslaving in een isolement. Galeries lieten hem vallen en hij raakte zijn werk niet meer kwijt. Drugs waren de oplossing. ‘Paul Blanca overleed aan de gevolgen van een veelbewogen leven. Zijn lichaam was op’, zei een vriendin na zijn dood.

 

Paul Blanca, ‘Hommage aan Paul Blanca’ van zaterdag 30 april t/m zondag 14 augustus, in Fotomuseum Den Haag. Meer informatie www.fotomuseumdenhaag.nl