VOORHOUT MONUMENTAAL

 

Na zes jaar is in 2021 de traditie van een beeldententoonstelling op het Lange Voorhout in ere hersteld. Pulchri Studio en curator André van Lier geven samen ruimte aan twintig beeldhouwers om hun werk op het beroemde Haagse schelpenpad te exposeren. In een tiendelige serie worden wekelijks steeds twee deelnemende beeldhouwers uitgelicht.

 DEEL 1: André van Lier en Ewerdt Hilgemann

'Hexametrisch vouwlijnensysteem 2021-01’ van André van Lier

 

Wiskundige illusies

 Het beeld ‘Hexametrisch vouwlijnensysteem 2021-01’ is het grootste beeld dat André van Lier (69) ooit in eigen beheer maakte. Het is viereneenhalve meter hoog, vijftien millimeter dik en weegt zevenhonderdvijftig kilo. Van Lier handhaaft een streng wiskundig principe, zijn werk valt daarmee binnen de mathematische uitgangspunten van de concrete kunst.

Wat André van Lier precies doet in het dagelijkse leven, valt niet in één woord, of zelfs in één zin uit te leggen. Hij is kunstenaar, maar dat heeft zich in de loop der jaren in zoveel verschillende vormen gemanifesteerd, dat het moeilijk is om hem op één discipline vast te pinnen. Overal in Den Haag heeft hij zijn sporen nagelaten, onder meer als architect, maar zeker ook als beeldhouwer. Verschillende van zijn monumentale beelden zijn op diverse locaties in Den Haag te vinden. Het beeld ‘Pressed Circles’ dat op de Koninginnegracht staat, is al sinds 2009 een ijkpunt voor de omgeving. Met zijn architectenbureau DAVL Studio is hij onder meer verantwoordelijk voor het Coolhouse aan de Tweede Haven (prijswinnend in 2018) en het Beach House Scheveningen aan de Eerste Haven. Een van zijn meest recente projecten startte hij een aantal jaren geleden als conservator van Voorhout Monumentaal. Zelf is hij ook een van de deelnemers.

 Ellips

De sculptuur ‘Hexametrisch vouwlijnensysteem 2021-01’ staat aan de kop van het Lange Voorhout, op het kruispunt met de Parkstraat. Een roestkleurige plaat cortenstaal met in het midden een ‘gevouwen’ ellips. “Het beeld is ‘alzijdig’,” zegt Van Lier. “Dat wil zeggen dat het van alle kanten te bekijken is. Ik gebruik nog steeds het hexametrisch vouwlijnensysteem, dat door mijzelf is bedacht. Mijn werk is altijd terug te voeren naar de mathematiek, de wiskundige vorm. Niets is toeval. Het minimalisme is mijn handelsmerk. Met een kleine ingreep in de vorm probeer ik een maximaal effect te bereiken. De ellips, het vierkant en de cirkel komen steeds terug, zowel in de architectuur als in mijn sculpturen.”

Door een gedeelte van de ellips uit te snijden en om te vouwen, is een restvorm in de stalen plaat ontstaan, die vanuit een bepaald standpunt gezien, nu zelf de hoofdvorm wordt. Een vorm die uit lucht bestaat. “Ik schep illusies,” zegt van Lier. “Door de driedimensionale, gevouwen vormen worden licht en schaduw deel van het kunstwerk en zo ontstaat een niet bestaand, maar toch aanwezig deel. De concrete kunst kan gezien worden als de kunst van het weglaten.”

 

 

‘Double’ van Ewerdt Hilgemann

De kracht van lucht

 Experiment en onderzoek zijn altijd de drijfveren geweest voor het werk van Ewerdt Hilgemann (83). Hij woonde op veel plekken in Europa en verbleef ook een periode  in de beroemde marmerstreek Carrara in Noord-Italië. Hilgemann is gek op spektakel. Omringd door toeschouwers liet hij in 1982 vanuit de groeve waar beeldhouwer Michelangelo Buonarroti ooit zijn marmer haalde, een enorme gepolijste marmeren kubus van de berg naar beneden rollen. De bedoeling was om de natuur en haar krachten in zijn werk te integreren. Het resultaat was een bekraste en beschadigde kubus. In 1983 maakte hij de eerste kubus van gelast staal, die hij in Dordrecht van het dak van een verlaten fabriek naar beneden gooide.

Het experimenteren ging verder. “Is er iets dat zachter is dan lucht?” vroeg hij zich op een gegeven moment af. Maar hij concludeerde ook dat lucht krachtig kan zijn en in staat tot enorme druk. Die kracht gebruikte hij om zijn ‘Implosion Sculptures’ te maken. Hij ontdekte dat stalen vormen ingedrukt worden als de lucht eruit wordt gezogen.

Hilgemann liet een grote stalen kubus lassen en als openingsact bij een expositie pompte hij de lucht eruit, voor de neus van alle genodigden. De kubus vouwde zichzelf op en dat was de geboorte van een nieuwe sculptuur. Hij past dit fenomeen nog steeds toe bij het maken van zijn geïmplodeerde kunstwerken.

 Siamese tweeling

“Hoe groot een beeld moet worden bepaalt de locatie. Ik ga altijd uit van de menselijke maat en de relatie tot de omgeving. Vanaf 1990 gebruik ik uitsluitend roestvrijstaal. Dat reflecteert ook heel mooi de omgeving met kleurvlekken, of mensen als karikaturale vormen.”

Het werk ‘Double’ uit 2008 is bijna tweeëneenhalve meter hoog. Het ziet eruit alsof het door reuzenvingers verfrommeld is, als een papieren zakje maar dan van staal. De kracht die daarvoor nodig is, is onvoorstelbaar. De sculptuur bestaat uit twee kamers - elk een kubus - die door een kleine opening binnenin ‘lucht-technisch’ aan elkaar verbonden zijn. Op die manier imploderen ze tegelijk, maar zijn ze ook als een Siamese tweeling met elkaar verbonden.

‘Double’ heeft al een lange reis achter de rug en stond eerder in Berlijn, München, Amberg, Amsterdam, Leiden en Knokke. Ook is het werk van Hilgemann in diverse Nederlandse en internationale musea te vinden.