Beeldtaal van een nieuwe lichting

 

De Graduation Show toont het werk van alle dit jaar afgestudeerden van de Haagse kunstacademie. Drie van hen vertellen over hun fascinaties voor mythologie, het ogenschijnlijk onbeduidende en het balanceren tussen twee culturen.

 

Door Margreet Hofland

 

Andrei Niţu en Erika Peucelle weten nog maar net dat ze écht afgestudeerd zijn. Zojuist voerden ze hun eindexamengesprek met docenten van de afdeling Fine Arts van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK). Hun werk hangt in één ruimte bij elkaar voor de komende expositie: de Graduationshow 2023, waar het werk van meer dan 200 afstudeerders te zien  zal zijn. De gangen en klaslokalen van de KABK worden als tentoonstellingsruimten gebruikt waar jonge kunstenaars en ontwerpers laten zien hoe zij naar de buitenwereld kijken, hoe zij erop reageren en een plek voor zichzelf opeisen.

De twee, inmiddels ex-studenten, exposeren al samen sinds hun aanmelding op de KABK. Hun werk harmonieert goed met elkaar, de voorstellingen zijn voornamelijk figuratief en ook het kleurenpalet heeft overeenkomsten.

Niţu: “Wij waarderen elkaars werk en delen al expositieruimtes vanaf de eerste dag op de academie, we hadden onmiddellijk een klik en die is er nog steeds.”

 

Draak

Andrei Niţu schildert met olieverf en gebruikt ook de airbrush. Een aantal van zijn schilderijen heeft een fantasy-achtige uitstraling: een engel, een elf als een figuur uit ‘Lord of de Rings’, de kop van een draak. “Ik ben geïnteresseerd in mythologie, maar ook in de leugens die culturen soms vertellen. Schilderen is voor mijn gevoel een soort manipulatief medium, ook historisch gezien. Kunst is door politici vaak gebruikt voor propaganda. Ik gebruik veel verschillende onderwerpen, mijn bedoeling is om contact te maken met de toeschouwers en hun interesse te wekken. Dan heb ik even het gevoel dat ik invloed heb op hun gevoelens.”

 

Naakt

Erika, geboren in Kroatië, schildert op eerste gezicht onbelangrijke momenten uit het leven van een jonge vrouw. Naakt op een rommelig bed of afgebeeld tegen een kleurige achtergrond van doeken en lakens. Een mysterieuze figuur, donker afstekend tegen helder daglicht. “Ik maak elke dag foto’s, dan begin ik te schilderen. Zo vallen die onbeduidende momenten toch op omdat ik juist dát moment heb gekozen, of door het licht dat ik van achteren laat komen. Ik ben altijd op zoek naar de kleuren in de huid en ik manipuleer alles zoals ik dat wil.”

Op een ander werk is een rokende vrouw afgebeeld. Het gloeiende puntje van de sigaret licht felrood op tegen een monochrome achtergrond. In haar werk is het oude ambacht van de echte kunstschilder terug te vinden.

 

Schaap

Maryam Touzani studeerde af aan de afdeling fotografie. Ze vergelijkt met haar foto’s het landschap van Marokko en Nederland. “Ik ben Marokkaans-Nederlands en mijn afstudeerproject gaat over de balans tussen die twee identiteiten. Ik groeide op met verhalen over het vertrek uit je geboorteland, mensen die hun huis verlieten op zoek naar een betere toekomst. Marokkanen in Europa proberen te jongleren met het vinden van verbondenheid met hun geboorteland, zonder hun erfgoed weg te gooien. Het is best een persoonlijk verhaal. Ik ben geboren in Nederland, maar de rest van mijn familie woont in Marokko. Ik vroeg mij op een gegeven moment af in hoeverre het landschap invloed heeft op je identiteit. Vaak denken Nederlanders dat het Marokkaanse landschap heel anders is, maar dat is niet zo.”

Touzani fotografeerde Marokkaanse heuvels en monteerde in het midden een stuk van Nederland. Haar installatie bestaat verder uit foto’s die anekdotes laten zien uit beide werelden. “Ik wil graag dat de toeschouwers bij het zien van mijn foto’s zich afvragen of het in Nederland of in Marokko is. Een voorbeeld is de foto van een muur van het huis van mijn grootmoeder. Al zo lang ik me kan herinneren staat er een tekst op: ‘Holland-Crooswijk-Marokko’. Ik weet niet wie dat er op heeft geschreven, maar het roept wel vragen op.” Ze fotografeerde een geslacht schaap waarvan een deel onder een doek hangt. “Daarna hadden we een groot diner met veel mensen. Wij willen altijd alles met elkaar delen, Dat gevoel van saamhorigheid mis ik in Nederland wel eens.”

 

‘Graduation 2023’ van vrijdag 30 juni tot en met dinsdag 4 juli, KABK. Openingstijden

Vrijdag 30 juni van 17.00 - 21.00 uur, zaterdag 1 juli t/m dinsdag 4 juli van 11.00 - 20.00 uur. Meer informatie www.kabk.nl

 

Macht en overheersing in textiel

 

In Museum Rijswijk laten kunstenaars zien op welke manier macht en overheersing invloed hebben gehad op hun leven. Ze gebruikten voor hun werk het zachte en kleurrijke materiaal textiel.

 

Door Margreet Hofland

 

‘Images of Power’ is de titel van de Textiel Biënnale 2023 in Museum Rijswijk. In deze tentoonstelling worden allerlei mogelijke vormen van autoriteit onder de loep genomen. Twintig kunstenaars uit de hele wereld geven hun visie op uitingen van macht van wereldleiders, lokale regeringen, internationale organisaties, multinationals en belangengroepen. Hun werk is van textiel gemaakt of het is erin verwerkt. De beelddrager van de tentoonstelling is een geknoopt tapijt van Jan Kath (1972) met het portret van een modaal gezin uit Pennsylvania. Een klein blond meisje staat naast haar vader die trots een wapen op de knie houdt, dat net zo groot is als zijzelf. Aan de andere kant van de bank zit de breed lachende moeder. Zware wapens om het gezin te verdedigen zijn hier de normaalste zaak van de wereld. Hoe groter het wapen, hoe meer macht.

 

Kleur

Onderdrukking van zwarte mensen is lang de normaalste zaak van de wereld geweest. In de grote zaal op de begane grond van het museum staat een beeld van de Zuid-Afrikaanse Mary Sibande (1982) ‘The Ascension of the Purple Figure’. Een zwarte vrouw zit op een hoge sokkel als op een troon, ze is in een rood en paars gewaad gehuld. Sibande geeft met haar werk kritiek op de stereotiepe afbeeldingen van zwarte vrouwen. Haar eigen familie moest gedwongen huishoudelijk werk verrichten onder het apartheidsregime. Purper is van oudsher de kleur van heersers, maar hier staat de kleur voor het verzet en verwijst naar de Purple Rain protesten uit 1989. Demonstranten werden tijdens de opstand in Zuid-Afrika met paarse verf uit waterkanonnen bespoten zodat ze gemakkelijker gearresteerd konden worden.

In diezelfde zaal vinden we werk van de jonge Marcos Kueh (1995) die sinds hij in 2022 aan de Koninklijke Academie in Den Haag afstudeerde, overal opduikt. Zijn ‘posters van stof’ gaan in dit geval over het fenomeen ‘zondebok’. In Maleisië, het land waar hij vandaan komt, worden grote delen van het regenwoud gekapt voor palmolieplantages. De aapjes die hun voedsel daar nu moeten zoeken, worden vergiftigd of doodgeschoten. Soms worden ze met rode verf bespoten zodat ze uit hun groep verstoten worden en sterven.

 

Organza

Boyce Magandela (1979) groeide op in het arme Township Nyanga in Kaapstad, nu is hij een succesvol kunstenaar. Hij woont er nog steeds, maar in een mooier en goed bewaakt huis. Als kind sliep hij met zijn vier broertjes in één bed onder een geruite plaid. Deze plaids gebruikte hij om te borduren en te beschilderen, onder meer met een portret van Nelson Mandela. Minstens zo indrukwekkend zijn de met de hand geborduurde portretten van Badru Temitayo (1983) uit Nigeria met als onderwerp het politiegeweld als wereldwijd verschijnsel. Het portret van Vladimir Poetin hangt naast dat van de Afro-Amerikaanse Floyd George die stierf nadat een politieagent meer dan acht minuten met zijn knie op zijn nek had geleund.

Voor het werk van Joyce Overheul (1989) is hier en daar wat meer fantasie nodig, zoals het werk ‘Naval Mine’. Ze gebruikte voor de toch wel zware onderwerpen, zoals de straten in Teheran en locaties in Noord-Korea, de prachtige materialen organza en fluweel. Ook het werk van Barbara Pronk (1969) ziet er op het eerste gezicht poëtisch uit. Ze maakte twee portretten van vrouwen in patchwork, waarvan één met een onderdanige blik en de andere streng kijkend. Door het langwerpige formaat van het werk lijken het Egyptische fajoemportretten die tussen 100 en 300 jaar na Christus op de mummies van de overledenen werden gelegd. Bij beter kijken, vraagt de toeschouwer zich af of de vrouwen een hoofdoekje dragen, of is het een mutsje? De kunstenares wil aankaarten dat we geneigd zijn om (te) snel een beeld over de ander te vormen en te oordelen.

 

‘Images of Power’, Textiel Biennale 2023 t/m zondag 12 november in Museum Rijswijk. Meer informatie www.museumrijswijk.nl  

 

 

 

Oekraïne, Imelda Marcos en kindertekeningen

 

De fashionshow Exposed 2023 van de afdeling Mode en Textiel aan de Haagse kunstacademie heeft dit jaar plaats in het Olympisch Skatepark. Drie afstuderende studenten vertellen over hun collectie.

 

Door Margreet Hofland

 

Op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten zindert het van bedrijvigheid. Studenten van de afdeling Mode en Textiel leggen de laatste hand aan hun collectie, want zaterdag 10 juni is hun jaarlijkse modeshow Exposed in het Olympisch Skatepark. Drie afstudeerders vertellen over wat hen inspireerde.

Tevin Blancheville komt oorspronkelijk van Curaçao, “Dat is in mijn collectie goed terug te vinden door de vele kleuren. Overal op het eiland is kleur, zelfs de huizen zijn groen, geel, blauw en paars geschilderd,” legt hij uit.

De titel van zijn collectie is ‘Fodder 22’, dat wil zoveel zeggen als ‘kanonnenvoer’. “Het onderwerp is in tegenstelling tot de vrolijke kleuren die ik gebruik nogal zwaar en gaat over de oorlog in Oekraïne. Over degenen die naar het front worden gestuurd om daar te sneuvelen en over de hordes vluchtelingen. Voor mijn generatie is dat nieuw, we hebben dit in Europa nog niet eerder van zo dichtbij meegemaakt. Het moment dat ik besloot om mijn ontwerpen erop te baseren, was toen ik in maart 2022 begreep dat er aan de grenzen van Polen plotseling duizenden vluchtelingen stonden. Steeds dacht ik: dat had ik ook kunnen zijn.”

Hij maakte een mantel met donkere verschroeide objecten erop vastgemaakt, als de verbrandde steden van Oekraïne. Blauwe handen tillen zijn ontwerpen als het ware omhoog, als symbool van de hulp die overal vandaan kwam. Zijn modellen hebben alle kleuren, maten en leeftijden, zoals de vluchtelingen.

 

Verkleedpartijen  

De stoffen die Louise Noordam voor haar ontwerpen gebruikt, zijn bedrukt met kindertekeningen en foto’s uit haar jeugd. Ze symboliseren hoe gelukkig ze toen was. Haar collectie draagt de titel ‘Binnen dansen’ en refereert aan hoe ze vroeger met haar zussen door de woonkamer danste. Op het moment dat ze naar de middelbare school ging, kreeg ze last van auto-immuun eczeem, later bleek dat te komen door stress. De gelukkige periode uit haar kindertijd werd daardoor abrupt beëindigd. “Met deze collectie laat ik mijn jongere zelf weer tot leven komen. Ik teken en kleur mijn kindertekeningen opnieuw in en ik laat de verkleedpartijen in de kleren van mijn ouders herleven. Ik kijk terug naar de tijd dat ik in een zorgeloze bubbel zat,” zegt ze.

Haar afstudeercollectie bestaat uit oversized kleding en elementen van de kleren uit de verkleeddoos, zoals een Chaneljasje of een net pak. De stoffen zijn rijk gedecoreerd en kleurig. Grote tassen in de vorm van kinderlijk getekende dieren worden door de modellen als mascottes meegedragen.

 

Elegantie

Jose Marie Sta.Iglesia heeft meer talenten dan het ontwerpen van kleding. In een korte video op Instagram is hij als komediant te zien in een persiflage op Imelda Marcos. Hij koos haar als onderwerp van zijn collectie met de titel ‘The diamant in the diaper'.

Sta.Iglesia komt van de Filippijnen, hij benadrukt dat hij geen oordeel geeft, maar dat zijn benadering vooral humoristisch bedoeld is. “Imelda Marcos speelt op de Filipijnen een nogal controversiële rol. Ik was echt heel erg verbaasd toen haar zoon in 2022 president werd. Imelda wil belangrijk zijn en opvallen. Al haar outfits schreeuwen om aandacht, haar kleding schittert en glinstert. Ze is nog steeds een politiek fenomeen en pakt mensen in met haar buitensporige gedrag, ze heeft een soort dodelijke charme. Ik probeer uit te drukken wat en wie Imelda Marcos is. Ze werd ooit bekritiseerd vanwege haar enorme hoeveelheid schoenen, terwijl velen in haar land van armoede op blote voeten moesten lopen.”

De ontwerpen van Sta.Iglesia zijn supervrouwelijk, maar hij gebruikt mannelijke modellen. “Dat geeft een bijzondere dynamiek. Het contrast van die mooie jurken en de ruwe mannelijke modellen creëert een nieuwe schoonheid, het onverwachte van een samenspel tussen elegantie en ruwheid.”

Het onderwerp Imelda Marcos ligt gevoelig in het thuisland van Sta.Iglesia, maar daar is hij niet bang voor. “Mijn oude buren en familieleden zijn verdeeld, ik heb nog geen foto’s naar huis gestuurd,” zegt hij lachend.

 

Exposed 2023, zaterdag 10 juni om 17.30 en 20.30 uur. Olympic Skatepark, Haagse Sport Centrale, Johan van Veenplein 12. Meer informatie www.kabk.nl

 

Oekraïens design en eerlijke materialen

 

In Nothing Basic koop je unieke ontwerpen en producten van duurzame materialen die Tonya Popova uit haar geboorteland Oekraïne laat komen. Er is ook een speciale afdeling met kindvriendelijke meubels en een café.

 

Door Margreet Hofland

 

De Frederikstraat in Den Haag is een nieuwe interieurwinkel rijker met de naam Nothing Basic. Eigenaar Tonya Popova komt uit Oekraïne, in 2013 kwam ze naar Nederland. Na een pop-up winkel op station Amsterdam-Centraal opende ze in het voormalige pand van Cotton & Silk, haar eigen zaak in Den Haag. “Hier in de Frederikstraat zitten heel veel interieurwinkels die allemaal een eigen persoonlijke collectie hebben, daarnaast is er ook een aantal textielverkopers en meubelstoffeerders. Mijn idee was om iets aan deze buurt toe te voegen dat er nog niet was. Wat ik verkoop is nergens anders in Den Haag te vinden.”

Wat in de winkel staat, heeft de uitstraling van exclusief design, maar Popova wil toch dat alles in huis gewoon te gebruiken is. “Mijn uitgangspunt is dat de artikelen mooi maar ook comfortabel moeten zijn en vooral ook dat ze kwaliteit moeten hebben. De meeste objecten in mijn winkel komen uit Oekraïne. Er worden daar mooie artikelen in een etnische stijl gemaakt, maar er zijn in Oekraïne ook heel veel moderne ontwerpers die op dit moment keihard werken om hun producten te leveren. Er zijn gelukkig heel veel rustige plekken in het land waar dat nog wél mogelijk is.

 

Roze bollen

Popova laat een kleed zien dat uit een dorp in de Karpaten komt waar de bewoners hun eigen schapen hebben en zelf spinnen en weven. Er wordt uitgegaan van oude patronen, maar ze geven er een moderne twist aan. Daarnaast staan er ontwerpen in de winkel die nog maar een paar jaar oud zijn, zoals een hypermoderne donkerblauwe kast met roze bollen en een goudkleurig onderstel, een echte eyecatcher. Een zandkleurige hoekmeubel is in verschillende maten en kleuren te koop. “De levertijd is niet lang,” verzekert Popova.

Ze verkoopt Muranoglas van het huis Venini. “Als uitzondering komt dat uit Italië, gewoon omdat het erg mooi is. Soms ben ik een beetje bang dat mensen denken dat het hier een galerie is, maar alles is te koop, zelfs de wasbak die in het toilet zit.”

 

Kinderen

De eerste verdieping is nog niet helemaal klaar, daar komen meubelen voor kinderen te staan, die iets vriendelijker geprijsd zijn, naast een klein café. “Als je van design houdt en van kwaliteit dan kun je hier voor jezelf een kunstobject kopen, maar ook voor je kinderen meubelen aanschaffen die apart en betaalbaar zijn. De leuke stoeltjes worden in een soort ‘pizzadoos’ geleverd die je gemakkelijk zelf in elkaar kunt zetten.”

Op een tafel, bedekt met een zwart kleed met pluizige bollen, staan objecten die zo uit een museum lijken te komen, maar ook als fruitschaal te gebruiken zijn. “Dit zijn nieuwe moderne vormen, gemaakt met een traditionele techniek. Ze komen uit Lviv, een nog betrekkelijk veilige plek in Oekraïne. Niet veel mensen weten nog hoe je dit moet maken, het is keramiek maar de zwarte kleur komt van de laag houtskool die eroverheen zit. Deze oude methode geeft een diepe antracietkleur.”

De dekbedden die ernaast liggen zijn gemaakt van hennep. “De ontwerpers maken ‘bont’ van hennep, daar hebben ze onlangs een prijs mee gewonnen. Het is heel geschikt voor mensen die allergisch zijn, een prachtig materiaal dat eigenlijk vergeten is, het is ook heel isolerend en warm.” Binnenkort wordt de nieuwe website van Nothing Basic gelanceerd met alle producten uit de winkel.

 

Nothing Basic, Frederikstraat 481. Geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10:00 tot 18:00 uur en zondag van 12:00 tot 17:00 uur. Meer informatie www.nothingbasic.com

‘Poetins dochter’ gaat niet over de dochter van Poetin

Het laatste boek van Tomas Ross dat zich afspeelt met op de achtergrond de Oekraïense oorlog, is in haast geschreven. Een actuele thriller over Russische oligarchen, moordlustige verraders en een klein beetje Den Haag.

 

Door Margreet Hofland

 

De nieuwe thriller ‘Poetins dochter’ van Tomas Ross (1944, pseudoniem van de Haagse Willem Hogendoorn) heeft alle ingrediënten om er - met name voor de Haagse lezers - een spannend boek van te maken. Het verhaal begint in het voorjaar van 2022 en speelt zich gedeeltelijk in het Statenkwartier af, waar de schrijver zelf ook woont.

De misdaadromans van Ross staan bekend als 'faction', een combinatie van fictie en feiten. Begin maart, een week na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, begon Ross aan zijn nieuwste boek. In oktober leverde hij het manuscript in bij uitgever Cargo en een jaar later lag 'Poetins dochter' in de boekhandel. Het moet een race tegen de klok geweest zijn. Wat als hij te laat zou zijn en de werkelijkheid hem zou inhalen? Wat als Poetin vermoord werd of de oorlog plotseling voorbij zou zijn? In hoeverre zou zijn boek actueel blijven? Die haast is in zijn boek terug te vinden.

 

Penthouse

Ross schreef 78 boeken en won drie keer ‘De Gouden Strop’, ook schreef hij voor deze krant in 2007 een spannende feuilleton van 63 delen over Blonde Dolly, de vermoorde Haagse prostitué. Met zijn laatste thriller lijkt Ross het contact met zijn lezers enigszins verloren te zijn. De titel doet alles verwachten maar Maria Vorontsova, de dochter van Poetin, wordt pas voor het eerst genoemd op driekwart van het boek en zij speelt alleen zijdelings een rol. De lezer had waarschijnlijk wel meer over haar willen weten, vooral ook omdat zij met haar Nederlandse partner, de miljonair Jorrit Faassen, in 2013 in een penthouse in Voorschoten woonde.

‘Poetins dochter’ begint met een stortvloed van namen en afkortingen van organisaties. De uitleg is weliswaar te vinden in een lijstje voorin het boek, maar de gemiddelde lezer heeft daar meestal niet zo’n zin in en al helemaal niet als het boek op de e-reader gelezen wordt. Je komt daardoor niet makkelijk in het verhaal. Het helpt ook niet dat in de dialogen vaak niet duidelijk is, wie er aan het woord is.

 

Rode hak

Hoofdpersoon Philip Prinsen is defensie-expert bij de Europese Unie (EU) en woont op de Rusthoeklaan in het Statenkwartier. Hij is 46 en maakt een chagrijnige indruk, omdat hij steeds moppert op alles wat fout is in de wereld. Als hij op een avond van Brussel naar huis reist, zit Jenny van Dalen bij hem in de trein, zij is tolk bij de EU en Prinsen kent haar vaag. De ontmoeting blijkt achteraf in scene gezet. Als Prinsen thuis komt, is zijn vriendin, advocate Tessa de Wit in Kijkduin gevonden. Vermoord. Een complex verhaal ontwikkelt zich, met steeds weer nieuwe personages. In snel tempo volgen gebeurtenissen elkaar op die in het werkelijke leven wel érg toevallig geweest zouden zijn.

De kern van het verhaal is dat in 2014 in het dorp Bikar in Afghanistan opstandelingen tegen de Taliban vochten. Bij een overval werden vrouwen en kinderen van het dorp verkracht en vermoord. Volgens de rebellen waren het Talibanstrijders, maar een van de overlevenden, de Afghaan Ibrahim Bashir, herkende een Nederlander die bij de NAVO werkt.

Bashir wordt een paar dagen na de dood van Tessa de Wit ook vermoord in Kijkduin gevonden, hij zou foto’s van de Nederlander in bezit hebben en deze waarschijnlijk met de advocate hebben willen delen. Als Prinsen de telefoon van Bashir vindt, volgt een speurtocht naar de onbekende Nederlander. Op het mobieltje staan ook foto’s van Russische oligarchen. Dan komt eindelijk ook de dochter van Poetin in beeld, zij het alleen met een stuk been en een rode hooggehakte schoen. Heeft zij zoveel invloed op haar vader dat zij hem kan stoppen?

 

Tomas Ross,‘Poetins dochter’, (457 pagina’s). Uitgeverij: Cargo. Prijs 23.99

 

 

 

 

 

 



 

 

Blik in de onderwereld

 

Robbie Cornelissen en Karin van Dam maakten een gezamenlijke tentoonstelling over de onderstroom van de tijd, over alles wat niet zichtbaar is. Wat speelt zich af in de diepere onderlagen? Zij reageerden op elkaar en exposeren nu met ‘De Onderstroom’ in Museum Rijswijk.

 

Door Margreet Hofland

 

Museum Rijswijk is een museum waar je regelmatig zomaar op een onverwachte parel kunt stuiten. De tentoonstelling ‘De Onderstroom’ is er zo een. Robbie Cornelissen en Karin van Dam laten met deze expositie de laatste resultaten van hun jarenlange samenwerking zien. Cornelissen maakt tekeningen en animaties, vaak op groot formaat, hij schept werelden van illusies. Karin van Dam maakt sprookjesachtige installaties van textiel en gebruikt daarbij voorwerpen die zij overal tegenkomt. In het werk van beide kunstenaars spelen dezelfde thema’s en fascinaties een rol, in dit geval is dat de stad en de onderwereld. Je ervaart hun gezamenlijke werk door je erin te begeven, zowel fysiek als mentaal. De werelden die zij creëren, zijn vaak labyrintisch en nodigen uit tot dwalen. Ook de relatie van de mens met de aarde en de kosmos is een thema in hun tentoonstelling. ‘De wereld om ons heen wordt steeds belangrijker, met name de klimaatcrisis. We wilden dat op onze eigen poëtische manier een gezicht geven,’ legt Cornelissen in een video uit. ‘Als we iets bedenken, gaat dat meestal toch zijn eigen weg en daar gaat ‘De Onderstroom’ ook over.’

Doordat de kunstenaars elkaar een spiegel voorhielden, kwam dat wat onbewust van invloed was op hun werk naar de oppervlakte. ‘De Onderstroom’ laat de laatste ontwikkelingen in het samenspel van de kunstenaars zien en is het resultaat van een onderzoeksperiode.

 

Wormachtige wezens

De installatie ‘Vloedlagen in de zeereep’ van Karin van Dam in de grote zaal vormt in combinatie met de film ‘De Onderstroom’ van Cornelissen, de kern van de tentoonstelling. ‘De kijker staat in een echte ruimte, maar op de muren zijn dan mijn projecties te zien en die maken weer een nieuwe, niet bestaande ruimte. Het is illusie en werkelijkheid, dat door elkaar heen speelt,’ aldus Cornelissen.

Het is een cadeautje om even alleen in deze zaal te kunnen zijn en de sfeer op je in te laten werken. Het is alsof je Hades, de onderwereld binnenkomt. Hier is het verbeeld als een halfduistere schimmenwereld, bevolkt met wormachtige wezens die traag op en neer bewegen. Ze vleien zich langzaam op de golvende vloer met zwarte en bloedrode lijnen en stijgen aan dunne draden weer omhoog. Hun schaduwen glijden over de getekende vergezichten in zwartwit, die op de wand geprojecteerd worden. IJle geluiden trekken je nog verder in die vreemde wereld naar binnen. Het onweert op de muren met witte bliksemstralen, en passant vindt er een moord plaats. De wezens trekken zich er niets van aan en gaan door met hun subtiele dans aan de wollen draden. Het blijkt onmogelijk om de belevenis op een foto vast te leggen.

In de bovenzalen hangen tekeningen van Cornelissen op groot formaat, met enorme wolkenpartijen. De wolken hebben zoveel volume dat ze uit het papier lijken te barsten. Ze zijn ontstaan uit grafietpoeder dat Cornelissen afwreef op papier en die onder invloed van het licht dat erop valt, voortdurend veranderen. De wolk is voor hem een symbool van het ongrijpbare. Van Dam reageerde op zijn tekeningen met wolkvormige objecten in zwart en rood. Of misschien was het andersom en waren de zwarte wolken er eerst. Op andere wanden zijn tientallen met grafiet bewerkte velletjes papier geplakt om een volmaakte achtergrond te vormen voor de sculpturen in wol van Van Dam.

 

‘De Onderstroom’, Robbie Cornelissen & Karin van Dam, nog t/m zondag 11 juni 2023 in Museum Rijswijk. Meer informatie www.museumrijswijk.nl

 

 

 

 

Toch weer beelden op Lange Voorhout

 

Ook dit jaar is er weer een spectaculaire beeldententoonstelling op het Lange Voorhout en in de Kloosterkerk met deelnemers uit heel Nederland. ‘Voorhout Monumentaal 2023’ werd gerealiseerd door Pulchri Studio en conservatoren Jan van Huizen en Piet Warffemius.

 

Door Margreet Hofland

 

Dat de tentoonstelling ‘Voorhout Monumentaal 2023’ er toch weer komt, mag een klein wonder heten. Aan het conservatoren-duo, architect Jan van Huizen en kunstenaar Piet Warffemius, aangesteld door Pulchri Studio, heeft het niet gelegen. De heren wilden een tentoonstelling samenstellen die zijn weerga niet heeft. Ze ondernamen strooptochten door heel Nederland op zoek naar geschikte beelden voor op het Lange Voorhout en in de Kloosterkerk. Maandenlang stond Den Haag bol van koortsachtige activiteiten rond de voorbereidingen, vele gerenommeerde beeldhouwers in Nederland werden benaderd en hoe meer grote namen meededen, hoe veelbelovender het eruit kwam te zien.

Toch leek het ambitieuze plan rond half mei in duigen te vallen: er was nog steeds te weinig geld om alle plannen te realiseren. Gemeente Den Haag stelde geen euro beschikbaar voor het project. Stroom, verantwoordelijk voor het niet-museale kunstbeleid van Den Haag mag subsidies uitkeren, maar stelt als voorwaarde dat minstens vijftig procent van de kunstenaars lid van Stroom moet zijn, hun bijdrage bleef dus beperkt tot de installatie van kunstenaar Zeger Reyers.

Uiteindelijk kwam het toch nog goed. Alle zeilen werden bijgezet en het lukte Pulchri Studio om via andere sponsoren de minimaal nodige subsidies bij elkaar te scharrelen, zelfs de gemeente deed op het laatste nippertje nog een (bescheiden) bijdrage. Er viel maar één slachtoffer en dat was kunstenaar Auke de Vries met zijn zwevende beeld.

 

Glorieuze sculptuur

Op zaterdag 6 mei, vier weken voor de opening van de tentoonstelling, was dat bij de ontspannen op het terras van Pulchri zittende Auke de Vries nog niet bekend. Aanvankelijk zou hij alleen een werk voor in de Kloosterkerk leveren, maar hij voelde zich uitgedaagd toen hij hoorde wie er nog meer meededen en kwam met een voorstel. Bijna al zijn werk staat in Duitsland op exposities, maar hij wilde toch een zwevende sculptuur leveren, die aan de bomen voor het Eschermuseum opgehangen kon worden. Ook Pulchri Studio was laaiend enthousiast over het op papier getoonde ontwerp, maar helaas zou Den Haag de glorieuze sculptuur nooit in werkelijkheid zien.

De Vries had zijn beeld inmiddels op eigen kosten uit Duitsland laten komen, maar een week later hoorde hij dat het niet kon doorgaan. Het geld voor de hijskraan die het werk moest ophangen, was er niet en de speciale vergunning voor het bevestigen aan de bomen was ook niet rond. De 85-jarige kunstenaar reageerde aangeslagen en teleurgesteld, vooral ook omdat hij wist dat prinses Beatrix de opening zou verrichten en hij een band met haar heeft die jaren teruggaat. Een gemiste kans. Het eerder uitgekozen kleinere werk van De Vries komt nu in de Kloosterkerk.

 

Vlekje

Ondanks dit vlekje mag de tentoonstelling er zijn. Van Huizen en Warffemius reisden van kleine tochtige ateliers van beginnende kunstenaars als Sarah Reinbold en Narges Mohammadi naar de gigantische werkplaatsen van Joep van Lieshout en Ronald Westerhuis. “Die tegenstelling is soms echt schrijnend,” zegt Van Huizen. “Jonge kunstenaars die na corona net van de academie kwamen, begonnen destijds al met een enorme achterstand. Ze hebben geen gelegenheid gehad om iets op te bouwen. Bij Ronald Westerhuis zagen we het grootste atelier van Nederland. Het is een enorm industrieel pand: een oude energiecentrale aan de IJssel bij Zwolle, alsof je Tate Modern instapt. In het water ligt een aanlegsteiger van 70 meter, waar vroeger de kolenboten aangemeerd werden.” Westerhuis levert een beeld van vijf meter hoog dat bestaat uit spiegelende en gestapelde bollen. Vier man waren 8000 uur bezig om het te polijsten.

David Bade uit Zaandam stelt zijn beelden samen met alles wat op zijn weg komt. In Den Haag is hij bekend met het grote gele beeld dat voor het Kunstmuseum staat. “Het was in zijn atelier een krankzinnige kermis van vormen en kleuren, een enorme chaos, eigenlijk net als zijn werk,” zegt Warffemius. “Kunstenaar Dre Wapenaar zal voor de ingang van Pulchri Studio een werk plaatsen, een tentsculptuur van 6 bij 6,5 meter: de ‘Vooruitgeschoven Zitkuip’. Je kunt erin gaan zitten en eventueel je boterhammetje opeten. Het is meer architectuur dan beeldhouwkunst. Wapenaar is daarnaast een geweldige pianist van minimalistische muziek, in zijn aterlier staan drie vleugels.”

 

Spectaculair

De verzameling beelden die op het Lange Voorhout komt te staan, mag gerust spectaculair genoemd worden. Aan het begin, op het kruispunt met de Kneuterdijk, komen enorme blauwe bewegwijzeringsborden met witte letters zoals boven de snelweg, met de tekst: ‘Vanaf hier mag alles’. Het kunstwerk is van Zeger Reyers, hij wil de door mensen geschapen kunstmatige wereld, laten confronteren met de natuur. Er wordt een ketting voorgehangen, zodat onoplettende bestuurders niet kunnen doorrijden. In de Kloosterkerk komen onder meer een luchtige sculptuur van het kunstenaarsduo Heringa/Van Kalsbeek, die in oktober een solotentoonstelling in het Kunstmuseum hebben en een goudkleurig porseleinen werk van Hans van Bentem, die ook het monument van de Golden Earring gaat maken. Ze zullen broederlijk naast een strandbeest van Theo Jansen komen te staan. Zijn ‘Animarius Modularis’ van tien meter lang komt op het schelpenpad.

 

‘Voorhout Monumentaal 2023’ van zaterdag 3 juni t/m zondag 20 augustus, Lange Voorhout en Kloosterkerk. Meer informatie www.pulchri.nl

 

 

Deelnemende kunstenaars, locatie Lange Voorhout: Armando, David Bade, Marieke Bolhuis, Sjoerd Buisman, Harmke Datema Chang, Michael Jacklin, Theo Jansen, André Kruysen, Joep van Lieshout, Lon Pennock, Zeger Reyers, Marisja Smit & Thijs Trompert (ATM Atmosfeer), Brigitte Spiegeler, Elisabet Stienstra, Joost van den Toorn, Carel Visser, Andre Volten, Dré Wapenaar, Ronald A. Westerhuis.

Locatie Kloosterkerk: Hans van Bentem, Bob Bonies, Cor van Dijk, Guido Geelen, Heringa/Van Kalsbeek, Theo Jansen, Hieke Luik, Narges Mohammadi, Jan van Munster, Sarah Reinbold, Maria Roosen, Joost van den Toorn, Auke de Vries, Jan de Weerd.